Rozporządzenie o doradztwie zawodowym a Mapa Karier
Jak korzystać z zakładki?
- Wybierz etap edukacyjny, który Cię interesuje.
- Po kliknięciu na typ placówki, rozwiną się obszary tematyczne, według których pogrupowane są treści programowe z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego.
- Po kliknięciu w obszar tematyczny, zobaczysz wypisane szczegółowe treści z rozporządzenia, a następnie praktyczne wskazówki wraz z linkami odsyłającymi do konkretnych materiałów i zasobów Mapy Karier, dzięki którym zrealizujesz wszystkie treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego.
Przedszkole
1. Poznanie siebie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Dziecko:
- 1.1 określa, co lubi robić;
- 1.2 podaje przykłady różnych zainteresowań;
- 1.3 określa, co robi dobrze;
- 1.4 podejmuje działania i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Akcesoria zawodowe” i podczas jego realizacji zachęć dzieci, by losując akcesoria, nazywały nie tylko zawody, ale i zainteresowania, które wiążą się z danym przedmiotem, a także spróbowały określić czynności, które można wykonywać wylosowaną rzeczą i zastanowiły się, które z tych czynności lubią wykonywać, a których nie;
- podczas zwiedzania interaktywnego Miasta zawodów lub korzystając z narzędzia Mapy Karier „Kolorowanki z zawodami” zachęć dzieci do dokończenia zdania: Tak, jak [wybrany zawód] robię dobrze [czynność zawodowa].
2. Świat zawodów i rynek pracy
TREŚCI PROGRAMOWE:
Dziecko:
- 2.1 odgrywa różne role zawodowe w zabawie;
- 2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w jego najbliższym otoczeniu i nazwy tych zawodów, które wzbudziły jego zainteresowanie, oraz identyfikuje i opisuje czynności zawodowe wykonywane przez te osoby;
- 2.3 wskazuje zawody zaangażowane w powstawanie produktów codziennego użytku oraz w zdarzenia, w których dziecko uczestniczy, takie jak wyjście na zakupy, koncert, pocztę;
- 2.4 podejmuje próby posługiwania się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny;
- 2.5 opowiada o sobie w grupie rówieśniczej.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- skorzystaj z Miasta zawodów lub „Kolorowanki z zawodami” jako urozmaicenia lub wstępu do zorganizowanej dla dzieci zabawy w naśladowanie i odgrywanie różnych ról zawodowych; a w artykule Orientacja zawodowa. Podstawy prawne, teorie rozwojowe i pomysły na zajęcia opublikowanym na blogu Mapy Karier, przeczytaj rozdział Orientacja zawodowa w formie zabawy, by dowiedzieć się więcej o tym, dlaczego ta forma aktywności jest tak ważna w rozwoju dzieci;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Akcesoria zawodowe” i porozmawiaj z dziećmi o różnych zawodach, a także o tym jak można wykorzystywać narzędzia, których używają przedstawiciele poszczególnych zawodów;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Skąd się biorą przedmioty” i omów z uczniami zawody, które znają ze swojego najbliższego otoczenia lub których praca wpływa na ich otoczenie, nie zapominając nazwać czynności, które wykonują przedstawiciele danego zawodu;
- zorganizuj zajęcia „Wędrówka po Mieście zawodów” i przejrzyjcie wspólnie z uczniami różne budynki i miejsca pracy, opowiedz im o zawodach, które ich zainteresują, ale też zwróćcie szczególną uwagę na zawody, które występują w najbliższym otoczeniu dzieci;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Łamiemy stereotypy zawodowe”, by pokazać dzieciom różne zawody i przekonać je, że płeć nie ma nic wspólnego z rolami zawodowymi.
- rozdaj uczniom narzędzie Mapy Karier „Kolorowanki z zawodami” i zaproś ich do urozmaicenia kolorowanek różnymi technikami kreatywnymi, a następnie poproś, by opowiedzieli w grupie o tym, co przedstawia wykonana przez nich praca.
3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Dziecko:
- 3.1 nazywa etapy edukacji (bez konieczności zachowania kolejności chronologicznej);
- 3.2 nazywa czynności, których lubi się uczyć.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- podczas zwiedzania interaktywnego Miasta zawodów wybierzcie wspólnie kilka interesujących zawodów i porozmawiaj z uczniami o tym, czego muszą się nauczyć osoby, które chcą wykonywać taką pracę. Poproś każdego ucznia, by powiedział na forum grupy, czego lubi się uczyć. Upewnij się, że dzieci wiedzą, jakie są etapy edukacji w Polsce.
4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
TREŚCI PROGRAMOWE:
Dziecko:
- 4.1 opowiada, kim chciałoby zostać;
- 4.2 na miarę swoich możliwości planuje własne działania lub działania grupy rówieśniczej przez wskazanie pojedynczych czynności i zadań niezbędnych do realizacji celu;
- 4.3 podejmuje próby decydowania w ważnych dla niego sprawach, indywidualnie i w ramach działań grupy rówieśniczej.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się z artykułem Orientacja zawodowa. Podstawy prawne, teorie rozwojowe i pomysły na zajęcia opublikowanym na blogu Mapy Karier, szczególnie z rozdziałem Obowiązek wynikający z prawa oświatowego i rozporządzenia MEN, z którego dowiesz się, dlaczego nie powinno się zadawać dzieciom zbyt wcześnie pytania “Kim chcesz zostać w przyszłości?”;
- zrealizuj wybrany Pomysł na lekcje dla przedszkola np. „Wędrówka po Mieście zawodów” i, omawiając różne zawody, zapytaj uczniów o to, jakie czynności spośród tych, które są charakterystyczne dla danego zawodu oni też lubią wykonywać lub w których z nich dobrze się sprawdzają, a które wychodzą im słabiej.
- organizuj uczniom regularnie zwiedzanie interaktywnego Miasta zawodów i nadawaj rolę przewodnika za każdym razem innemu dziecku - w ten sposób każdy uczeń będzie mógł sprawdzić się w podejmowaniu decyzji na forum grupy. Możesz losować rolę przewodnika z wyprzedzeniem, wtedy dzieci będą mogły przećwiczyć czynność planowania i przyjść z własnym pomysłem na zwiedzanie Miasta.
Klasy I - III szkoły podstawowej
1. Poznanie siebie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 1.1 opisuje swoje zainteresowania i określa, w jaki sposób może je rozwijać;
- 1.2 prezentuje swoje zainteresowania wobec innych osób;
- 1.3 podaje przykłady różnorodnych zainteresowań ludzi;
- 1.4 podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach;
- 1.5 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Akcesoria zawodowe” i podczas jego realizacji zachęć dzieci, by losując akcesoria, nazywały nie tylko zawody, ale i zainteresowania, które wiążą się z danym przedmiotem, a także spróbowały określić czynności, które można wykonywać wylosowaną rzeczą i zastanowiły się, które z tych czynności lubią wykonywać, a których nie;
- podczas zwiedzania interaktywnego Miasta zawodów lub korzystając z narzędzia Mapy Karier „Kolorowanki z zawodami” zachęć podopiecznych/uczniów/ dzieci? do dokończenia zdania: Tak, jak [wybrany zawód] robię dobrze [czynność zawodowa].
- zrealizuj wybrany Pomysł na lekcje dla klas I-III i, omawiając różne zawody, zapytaj uczniów o to, jakie czynności spośród tych, które są charakterystyczne dla danego zawodu oni też lubią wykonywać lub w których z nich dobrze się sprawdzają, a które wychodzą im słabiej.
2. Świat zawodów i rynek pracy
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 2.1 odgrywa różne role zawodowe w zabawie;
- 2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach;
- 2.3 opisuje, czym jest praca, i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach;
- 2.4 omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje;
- 2.5 opisuje rolę zdolności i zainteresowań w wykonywaniu danego zawodu;
- 2.6 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- skorzystaj z Miasta zawodów lub „Kolorowanki z zawodami” jako urozmaicenia lub wstępu do zorganizowanej dla dzieci zabawy w naśladowanie i odgrywanie różnych ról zawodowych; a w artykule Orientacja zawodowa. Podstawy prawne, teorie rozwojowe i pomysły na zajęcia opublikowanym na blogu Mapy Karier, przeczytaj rozdział Orientacja zawodowa w formie zabawy, by dowiedzieć się więcej o tym, dlaczego ta forma aktywności jest tak ważna w rozwoju dzieci;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Akcesoria zawodowe” i porozmawiaj z dziećmi o tym co to jest praca, potem zapoznajcie się z różnymi zawodami i wymyślcie, jak można kreatywnie wykorzystywać narzędzia, których używają przedstawiciele poszczególnych zawodów;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Skąd się biorą przedmioty” i omów z uczniami zawody, które znają ze swojego najbliższego otoczenia lub których praca wpływa na ich otoczenie, przy okazji starając się wskazać uczniom, jak talenty i mocne strony pomagają w wykonywaniu poszczególnych czynności zawodowych;
- zorganizuj zajęcia „Wędrówka po Mieście zawodów” i przejrzyjcie wspólnie z uczniami różne budynki i miejsca pracy, opowiedz im o zawodach, które ich zainteresują, ale też zwróćcie szczególną uwagę na zawody, które występują w najbliższym otoczeniu dzieci;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Łamiemy stereotypy zawodowe”, by pokazać dzieciom różne zawody i przekonać je, że płeć nie ma nic wspólnego z rolami zawodowymi;
- rozdaj uczniom narzędzie Mapy Karier „Kolorowanki z zawodami” i zaproś ich do urozmaicenia kolorowanek różnymi technikami kreatywnymi, a następnie poproś, by opowiedzieli na forum klasy o tym, co przedstawia wykonana przez nich praca.
3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 3.1 uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności;
- 3.2 wskazuje treści, których lubi się uczyć;
- 3.3 wymienia różne źródła wiedzy i podejmuje próby korzystania z nich.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- podczas zwiedzania interaktywnego Miasta zawodów wybierzcie wspólnie kilka interesujących zawodów i porozmawiaj z uczniami o tym, czego muszą się nauczyć osoby, które chcą wykonywać taką pracę. Poproś każdego ucznia, by powiedział na forum grupy, czego lubi się uczyć. Upewnij się, że dzieci rozumieją, dlaczego warto zdobywać wiedzę i umiejętności.
- porozmawiajcie z dziećmi o tym, skąd można czerpać wiedzę. Możesz posłużyć się przykładem wiedzy o różnych zawodach i pokazać im różne źródła wiedzy: internet, np. Mapa Karier, książki, obserwacje osób w otoczeniu, rozmowy z innymi ludźmi itd.
4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 4.1 opowiada, kim chciałby zostać i co chciałby robić;
- 4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując na podstawowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu;
- 4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się z artykułem Orientacja zawodowa. Podstawy prawne, teorie rozwojowe i pomysły na zajęcia opublikowanym na blogu Mapy Karier, szczególnie z rozdziałem Obowiązek wynikający z prawa oświatowego i rozporządzenia MEN, z którego dowiesz się, dlaczego nie powinno się zadawać dzieciom zbyt wcześnie pytania “Kim chcesz zostać w przyszłości?”;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Wędrówka po Mieście zawodów” i, omawiając różne zawody, zapytaj uczniów o to, jakie czynności spośród tych, które są charakterystyczne dla danego zawodu oni też lubią wykonywać lub w których z nich dobrze się sprawdzają, a które wychodzą im słabiej;
- organizuj uczniom regularnie zwiedzanie interaktywnego Miasta zawodów i nadawaj rolę przewodnika za każdym razem innemu dziecku - w ten sposób każdy uczeń będzie mógł sprawdzić się w podejmowaniu decyzji na forum grupy. Możesz losować rolę przewodnika z wyprzedzeniem, wtedy dzieci będą mogły przećwiczyć czynność planowania i przyjść z własnym pomysłem na zwiedzanie Miasta.
Klasy IV - VI szkoły podstawowej
1. Poznawanie własnych zasobów
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 1.1 określa własne zainteresowania i uzdolnienia oraz kompetencje;
- 1.2 wskazuje swoje mocne strony oraz możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach życia;
- 1.3 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i ocenia swoje działania, formułując wnioski na przyszłość;
- 1.4 prezentuje swoje zainteresowania i uzdolnienia wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się z artykułem na blogu „Wychowanie dla przyszłości” i skorzystaj z propozycji w nim opisanych, wybierając te narzędzia i metody, które pozwolą Twoim uczniom dokonać autoanalizy swoich zasobów.
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Kompetencje zawodowe na bezludnej wyspie”, podczas którego uczniowie nauczą się planowania realizacji zadania i oceniania efektów swoich działań. Zadbaj o to, by podczas podsumowania zajęć uczniowie podzielili się refleksją na temat swoich zdolności i mocnych stron, które mogli odkryć podczas tej lekcji.
- zapoznaj się z propozycjami zawartymi w padlecie Mapy Karier „Praktyczne sposoby na ćwiczenie kompetencji miękkich w szkole” i zaproponuj uczniom te ćwiczenia i zabawy, które pozwolą im poznać samych siebie (np. “Skąd to wiem&umiem”), rozwijać ich mocne strony (np. “Słoik sukcesów”), podjąć samodzielne działania (np. “Tajemniczy Przyjaciel”) oraz pokazać swoje talenty i pasje (np. “Targ Talentów”).
2. Świat zawodów i rynek pracy
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 2.1 wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach;
- 2.2 opisuje, czym jest praca i jakie ma znaczenie w życiu człowieka;
- 2.3 podaje czynniki wpływające na wybory zawodowe;
- 2.4 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny;
- 2.5 wyjaśnia rolę pieniądza we współczesnym świecie i jego związek z pracą.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj uczniów ze Ścieżkami kariery publikowanymi na Mapie Karier, pokaż im jak mogą wyszukiwać interesujące ich zawody.
- pokaż i wyjaśnij swoim uczniom, jak działa Filtr preferencji, zwracając uwagę na to, jak poszczególne kategorie Filtra wskazują na czynniki, które mogą mieć wpływ na wybory zawodowe.
- regularnie organizuj uczniom gry zawodoznawcze, np. „Kto to powiedział”, „Czym się zajmuje…” lub „Zawodowe kalambury” upewniając się, że uczniowie następnie - w ramach pracy grupowej lub samodzielnego zadania - zapoznają się z różnymi zawodami, ich specyfiką i ścieżkami do nich prowadzącymi,
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Odkryj zawody przyszłości” i zapoznaj uczniów z różnymi grupami zawodów, które będą zyskiwały na znaczeniu w przyszłości na rynku pracy.
- przeczytaj artykuł na blogu „Jak rozmawiać z dziećmi i nastolatkami o zarobkach?” i porozmawiaj z uczniami o tym, jak ludzie zarabiają pieniądze i jaką pełnią one rolę oraz czym jest praca w życiu człowieka.
3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 3.1 wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów, oraz omawia swój indywidualny sposób nauki;
- 3.2 wskazuje przedmioty szkolne, których lubi się uczyć;
- 3.3 samodzielnie dociera do informacji i korzysta z różnych źródeł wiedzy.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- podczas eksploracji Ścieżek kariery, zwróć uwagę uczniów na zakładkę “Istotne przedmioty szkolne” i poproś, by sprawdzili, jakie przedmioty są ważne w zawodach, które ich zainteresowały. Poproś, by zastanowili się nad przedmiotami, których lubią się uczyć i wskazali przykłady zawodów, w których wiedza z tych przedmiotów może być potrzebna.
- skorzystaj z Pomysłów na lekcje, podczas których uczniowie samodzielnie wyszukają informacje, korzystając z różnych źródeł: „Reklama zawodu”, „Odkryj zawody przyszłości” lub „Kompetencje zawodowe na bezludnej wyspie”.
- zapoznaj się z rozdziałem “Wychowawca jako ekspert ds. edukacji” w artykule na blogu „Wychowanie dla przyszłości” i skorzystaj z zawartych tam propozycji, żeby pokazać uczniom różne sposoby na skuteczne zdobywanie wiedzy zgodnie z ich indywidualnymi preferencjami.
4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 4.1 opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych;
- 4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując szczegółowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu;
- 4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio lub pośrednio z jego osobą.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- podczas wspólnej eksploracji Ścieżek kariery, lub realizacji któregoś z Pomysłów na lekcje, zainicjuj z uczniami rozmowę na temat ich planów edukacyjno-zawodowych i upewnij się, że każdy uczeń podzieli się swoim pomysłem (zwróć uwagę na to, że niektórzy uczniowie mogą się wstydzić mówić o swoich pomysłach na forum klasy - zadbaj wtedy o inną formę pracy).
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Kompetencje zawodowe na bezludnej wyspie”, podczas którego uczniowie będą mieli okazję zaplanować realizację zadań i ocenić efekty swoich działań, a także potrenują umiejętność pracy w grupie.
Klasy VII - VIII szkoły podstawowej
1. Poznawanie własnych zasobów
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 1.1 określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych;
- 1.2 rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe);
- 1.3 dokonuje syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł;
- 1.4 rozpoznaje własne ograniczenia jako wyzwania w odniesieniu do planów edukacyjno-zawodowych;
- 1.5 rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej;
- 1.6 określa aspiracje i potrzeby w zakresie własnego rozwoju i możliwe sposoby ich realizacji;
- 1.7 określa własną hierarchię wartości i potrzeb.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj uczniów ze Ścieżkami kariery publikowanymi na Mapie Karier, pokaż im jak mogą wyszukiwać interesujące ich zawody i jak znaleźć w opisach zawodów informację, czy dana praca będzie dla nich dobrym wyborem (np. na podstawie potrzebnej w tym zawodzie wiedzy, umiejętności, kompetencji miękkich, czy specyfiki pracy);
- pokaż i wyjaśnij swoim uczniom, jak działa Filtr preferencji, zwracając uwagę na to, jak poszczególne kategorie Filtra wskazują na czynniki, które mogą mieć wpływ na wybory zawodowe;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Zakręcona biografia”, dzięki któremu uczniowie zobaczą, w jaki sposób stan zdrowia może wpłynąć na ich wybory zawodowe;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Miękkie lądowanie Twoich uczniów? Kompetencje miękkie!” i skorzystaj z narzędzia “Karty kompetencji miękkich”, by pomóc uczniom poznać samych siebie i określić swoje zasoby;
- zapoznaj się z propozycjami zawartymi w padlecie Mapy Karier „Praktyczne sposoby na ćwiczenie kompetencji miękkich w szkole” i zaproponuj uczniom te ćwiczenia i zabawy, które pozwolą im poznać samych siebie (np. “Skąd to wiem&umiem”), rozwijać ich mocne strony (np. “Słoik sukcesów”), czy określić ich aspiracje i potrzeby (np. “10 projektów na życie”);
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Kotwice mojej kariery”, dzięki któremu uczniowie przemyślą własną hierarchię wartości i potrzeb;
- zrealizuj wybrane scenariusze z publikacji „Szkoła, praca, przyszłość”, np. “Zmapuj swoje preferencje”; “Co lubię? Jakie mam umiejętności”; “Moja marka osobista”, dzięki którym uczniowie dokonają autoanalizy swoich zasobów, potrzeb i będą mogli odnieść je do swoich planów edukacyjno-zawodowych.
2. Świat zawodów i rynek pracy
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 2.1 wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania;
- 2.2 porównuje własne zasoby i preferencje z wymaganiami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców;
- 2.3 wyjaśnia zjawiska i trendy zachodzące na współczesnym rynku pracy, z uwzględnieniem regionalnego i lokalnego rynku pracy;
- 2.4 uzasadnia znaczenie pracy w życiu człowieka;
- 2.5 analizuje znaczenie i możliwości doświadczania pracy;
- 2.6 wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową;
- 2.7 dokonuje autoprezentacji;
- 2.8 charakteryzuje instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej, w tym instytucje rynku pracy.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- podczas wspólnej eksploracji Ścieżek kariery, zachęć uczniów, by porównywali swoje zasoby z informacjami zawartymi w opisach zawodów. Możesz też poprosić ich o wypowiedź na forum klasy na temat tego, jaki zawód najbardziej ich zaciekawił w odniesieniu do własnej charakterystyki i w ten sposób przetrenować z nimi umiejętność (auto)prezentacji;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Odrzuć stereotypy, postaw na kompetencje”, podczas którego uczniowie zastanowią się nad wartościami związanymi z pracą i etyką zawodową oraz trendami pojawiającymi się na współczesnym rynku pracy;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Zawody wczoraj, dziś, jutro i pojutrze”, dzięki któremu uczniowie dowiedzą się, jak sprawdzić zapotrzebowanie na wybrany przez nich zawód na współczesnym rynku pracy;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Kotwice mojej kariery”, dzięki któremu uczniowie zastanowią się nad znaczeniem pracy w życiu człowieka oraz wartościami, które są z pracą związane;
- zaproponuj uczniom Pomysł na lekcje „Reklama zawodu”, który pobudzi ich wyobraźnię i pozwoli Wam porozmawiać o różnych zawodach. Przy okazji tej aktywności uczniowie mogą trenować umiejętność (auto)prezentacji.
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Zakręcona biografia”, dzięki któremu uczniowie zastanowią się nad kwalifikacjami potrzebnymi w różnych zawodach i rozważą, jak elastycznie podejść do konieczności zmiany zawodu;
- regularnie organizuj uczniom gry zawodoznawcze, np. „Wymień trzy zawody”, „Czym się zajmuje…” lub „Zawodowe kalambury” upewniając się, że uczniowie następnie - w ramach pracy grupowej lub samodzielnego zadania - wyszukają i przeanalizują informacje o danych zawodach;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Odkryj zawody przyszłości” i zapoznaj uczniów z różnymi zawodami, które będą zyskiwały na znaczeniu w przyszłości na rynku pracy, uwzględniając to, jakie kwalifikacje są potrzebne do wykonywania tych zawodów;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Kompetencje miękkie okiem pracodawców” i zadbaj o to, by uczniowie porównali własne zasoby z wymaganiami pracodawców i rynku pracy;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Kto może pracować zdalnie” i porozmawiajcie o zjawiskach i trendach zachodzących na rynku pracy;
- zrealizuj wybrane scenariusze z publikacji „Szkoła, praca, przyszłość”, np. “Czy to, czego się uczę, przyda mi się w przyszłości?”; “Jak może wyglądać praca w przyszłości?”; “Czy roboty zabiorą nam pracę?”, dzięki którym uczniowie dowiedzą się, w jaki sposób wiedza i umiejętności zdobywane w szkole mogą przydać się na rynku pracy oraz zastanowią się nad rynkiem pracy w przyszłości, a korzystając ze ćwiczenia “W czym może mi pomóc doradca zawodowy?” porozmawiaj z uczniami o tym, jakie osoby i instytucje mogą im pomóc w planowaniu rozwoju edukacyjno-zawodowego;
- obejrzyj webinar „Noworoczny przegląd danych o rynku pracy i edukacji”, a także zapoznaj się z artykułem na blogu „Rynek pracy i edukacji w 2021 roku – kompendium wiedzy” – w obydwu źródłach znajdziesz mnóstwo wiedzy i atrakcyjnych wizualnie materiałów, dzięki którym możesz podyskutować z uczniami o zjawiskach i trendach na współczesnym rynku pracy.
3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 3.1 analizuje oferty szkół ponadpodstawowych i szkół wyższych pod względem możliwości dalszego kształcenia, korzystając z dostępnych źródeł informacji;
- 3.2 analizuje kryteria rekrutacyjne do szkół ponadpodstawowych w kontekście rozpoznania własnych zasobów;
- 3.3 charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji pozaformalnej i nieformalnej;
- 3.4 określa znaczenie uczenia się przez całe życie.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się z publikacją „Szkoła, praca, przyszłość” i zrealizuj ćwiczenia “Jakie jest Twoje zdanie?”; “Liceum, technikum czy szkoła branżowa?” oraz “Jak wybrać szkołę?”, dzięki którym pokażesz uczniom, jak przeanalizować oferty szkół i podjąć decyzję dot. dalszego kształcenia;
- zrealizuj Pomysł na lekcje „Nauka przez całe życie? Zdecydowanie tak!”, dzięki któremu uczniowie poznają formy edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej oraz znaczenie lifelong learning, czyli uczenia się przez całe życie;
- skorzystaj z Pomysłu na lekcje „Nastaw uczniów na rozwój: lekcja o koncepcji growth mindset”, dzięki któremu przekonasz uczniów, że mogą rozwijać kompetencje przez całe życie, niezależnie od wrodzonych zdolności i porozmawiacie o znaczeniu uczenia się przez całe życie;
- skorzystaj z uczniami z padletu Mapy Karier Karierowy niezbędnik, w którym znajdziecie zasoby przydatne w świadomym planowaniu dalszej ścieżki rozwoju edukacyjnego i zawodowego.
4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 4.1 dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej samodzielnie lub przy wsparciu doradczym;
- 4.2 określa cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby;
- 4.3 identyfikuje osoby i instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej i wyjaśnia, w jakich sytuacjach korzystać z ich pomocy;
- 4.4 planuje ścieżkę edukacyjno-zawodową, uwzględniając konsekwencje podjętych wyborów.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- eksplorując wraz z uczniami Ścieżki kariery na Mapie Karier – poproś ich, by weszli w wybraną kartę zawodu i zapoznali się z częścią przykładowa ścieżka edukacyjna, a następnie zastanowili się, jak zaplanować swoją ścieżkę edukacyjno-zawodową;
- zapoznaj się z publikacją „Szkoła, praca, przyszłość” i zrealizuj ćwiczenia “Jak wybrać szkołę?” oraz “Marzenia z terminem ważności”, które pomogą uczniom określić swoje cele oraz zaplanować ścieżkę edukacyjno-zawodową; oraz ćwiczenie “W czym może mi pomóc doradca zawodowy?”, dzięki któremu upewnisz się, że uczniowie wiedzą, kto może im pomóc w planowaniu i dokonaniu wyborów edukacyjnych i zawodowych.
Szkoły ponadpodstawowe
1. Poznawanie własnych zasobów
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 1.1 sporządza bilans własnych zasobów na podstawie dokonanej autoanalizy („portfolio”);
- 1.2 określa obszary do rozwoju edukacyjno-zawodowego i osobistego;
- 1.3 określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych;
- 1.4 rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej;
- 1.5 analizuje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe) w kontekście planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej;
- 1.6 określa własny system wartości, w tym wartości związanych z pracą i etyką zawodową.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- skorzystaj wraz z uczniami z wyszukiwarki w Ścieżkach kariery Mapy Karier i poproś uczniów, by wpisali w okno wyszukiwania swoje cechy i kompetencje, a następnie przejrzeli Ścieżki, które posiadają je w swoich opisach;
- skorzystaj z uczniami z Filtra preferencji Mapy Karier – zaznaczając różne opcje w Filtrze będą mogli zastanowić się nad swoimi zasobami, potrzebami i oczekiwaniami oraz wyborami zawodowymi;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Zamień mocne strony w szanse rozwoju”, dzięki któremu pokażesz uczniom możliwość dokonania autoanalizy metodą SWOT i pomożesz im odkryć swoje zasoby i wykorzystać je do planowania rozwoju.
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Miękkie lądowanie Twoich uczniów? Kompetencje miękkie!” i porozmawiaj z uczniami o tym, jak mogą określać swoje zasoby np. skorzystaj z kart kompetencji miękkich i poproś ich o wybranie tych kompetencji, które posiadają;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Warto mieć wartości, czyli co jest dla mnie ważne w pracy?” lub Pomysł na lekcję „Kotwice mojej kariery” i porozmawiaj z uczniami o znaczeniu pracy w życiu człowieka oraz poproś ich o wskazanie wartości, którymi chcieliby się kierować w przyszłych wyborach edukacyjno-zawodowych;
- przeczytaj (możesz wraz z uczniami) artykuł na naszym blogu „Plany zawodowe młodzieży - gdzie będą pracować dzisiejsi 15-latkowie?” i zorganizuj dyskusję, w której uczniowie będą mogli zastanowić się nad swoimi możliwościami i ograniczeniami oraz określić swoje obszary rozwoju.
2. Świat zawodów i rynek pracy
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 2.1 - dla liceum: analizuje informacje o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach ich uzyskiwania w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: analizuje informacje o lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim rynku pracy oraz funkcjonujących na nim zasadach w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych;
- 2.2 - dla liceum: analizuje informacje o lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim rynku pracy oraz funkcjonujących na nim zasadach w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: określa zawody i stanowiska pracy, dla których bazę stanowią jego kwalifikacje, z uwzględnieniem zawodów przyszłości i zapotrzebowania rynku pracy;
- 2.3 porównuje formy zatrudnienia i możliwości funkcjonowania na rynku pracy jako pracownik, pracodawca lub osoba prowadząca działalność gospodarczą oraz analizuje podstawy prawa pracy, w tym rodzaje umów o pracę, sposoby ich rozwiązywania, prawa i obowiązki pracownika;
- 2.4 konfrontuje własne zasoby ze zidentyfikowanymi potrzebami i oczekiwaniami pracodawców oraz wymaganiami rynku pracy;
- 2.5 - dla liceum: określa znaczenie i wskazuje możliwości realizacji różnych form aktywizacji zawodowej; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: określa znaczenie i wskazuje możliwości odbycia stażu zawodowego lub zdobycia zatrudnienia z wykorzystaniem dostępnych form aktywizacji zawodowej;
- 2.6 sporządza i aktualizuje dokumenty aplikacyjne zgodnie z wymaganiami pracodawców;
- 2.7 przygotowuje się do zaprezentowania siebie i swoich kompetencji podczas rozmowy kwalifikacyjnej;
- 2.8 charakteryzuje przebieg procesu zakładania własnej działalności gospodarczej oraz instytucje wspomagające zakładanie własnej działalności gospodarczej;
- 2.9 charakteryzuje instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej, w tym instytucje rynku pracy.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się wraz z uczniami ze Ścieżkami kariery na Mapie Karier – poeksplorujcie wspólnie wszystkie elementy karty zawodu, skorzystajcie z wyświetlających się po prawej stronie podpowiedzi zawodów podobnych, przejrzyjcie inne zawody, o podobnej specyfice pracy np. wykonywanych czynnościach zawodowych;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Zawody wczoraj, dziś, jutro i pojutrze”, a następnie porozmawiaj z uczniami o przyszłości na rynku pracy oraz wyjaśnij im, skąd można czerpać informacje o danych dotyczących zatrudnienia;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Taką mamy umowę!” i porozmawiaj z uczniami na temat rodzajów umów między pracownikiem a pracodawcą oraz upewnij się, że rozumieją oni, jakie obowiązki i prawa ma każda ze stron takiej umowy;
- skorzystaj z uczniami z padletu Mapy Karier „Praktyczne sposoby na ćwiczenie kompetencji miękkich w szkole” i spróbujcie odszukać wybrane kompetencje w wymaganiach wobec kandydata w ogłoszeniach o pracy, a następnie podczas wspólnej dyskusji porównajcie oczekiwania pracodawców z bilansem zasobów uczniów;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Kompetencje miękkie okiem pracodawców” i porozmawiaj ze swoimi uczniami o tym, jakie umiejętności i postawy są aktualnie najbardziej cenione przez pracodawców oraz jak je w sobie odkryć i rozwijać;
- obejrzyj (możesz wraz z uczniami) webinar „Pomysły na pierwsze doświadczenia zawodowe Twoich uczniów” i zapoznaj się z artykułem „Nie tylko praca” na naszym blogu, a następnie przeprowadź zajęcia na temat sposobów zdobywania pierwszych doświadczeń zawodowych, które nie tylko wzbogacą CV i dokumenty aplikacyjne Twoich uczniów, ale też pomogą im w rozwoju kompetencji i wyborze dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej;
- obejrzyj (możesz wraz z uczniami) webinar „Noworoczny przegląd danych o rynku pracy i edukacji”, a także zapoznaj się z artykułem na blogu „Rynek pracy i edukacji w 2021 roku – kompendium wiedzy” – w obydwu źródłach znajdziesz mnóstwo wiedzy i atrakcyjnych wizualnie materiałów, dzięki którym możesz poruszyć z uczniami temat rynku pracy oraz funkcjonujących na nim zasad w kontekście wyborów edukacyjno-zawodowych.
- Zapoznaj się z artykułem na blogu „Tych 8 błędów unikaj w pierwszym (i każdym kolejnym) CV” (możesz także podzielić się jego treścią z uczniami) – a następnie zrealizuj Pomysł na lekcję „Pierwsze CV Twoich uczniów”, dzięki któremu uczniowie nauczą się, jak prawidłowo tworzyć skuteczne dokumenty aplikacyjne pod kątem konkretnych ofert pracy i oczekiwań pracodawców.
3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 3.1 - dla liceum: korzysta ze źródeł informacji dotyczących dalszego kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: korzysta ze źródeł informacji dotyczących dalszego kształcenia i doskonalenia zawodowego formalnego, pozaformalnego i nieformalnego;
- 3.2 - dla liceum: określa korzyści wynikające z uczenia się przez całe życie w rozwoju osobistym i zawodowym; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: analizuje możliwości uzupełniania, poszerzania i uzyskiwania nowych kwalifikacji zawodowych w ramach krajowego i europejskiego systemu kwalifikacji;
- 3.3 - dla liceum: analizuje możliwości uzupełniania, poszerzania i uzyskiwania kwalifikacji zawodowych w ramach krajowego i europejskiego systemu kwalifikacji; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: określa korzyści wynikające z uczenia się przez całe życie w rozwoju osobistym i zawodowym;
- 3.4 - dla liceum: wskazuje możliwości kontynuowania nauki; - dla technikum i szkoły branżowej I st.: analizuje możliwości kontynuowania nauki.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Nauka przez całe życie? Zdecydowanie tak!” (możesz dodatkowo wyświetlić fragment webinaru „Pomysły na pierwsze doświadczenia zawodowe Twoich uczniów”) i wyjaśnij uczniom czym jest edukacja formalna, pozaformalna i nieformalna, porozmawiajcie także o znaczeniu uczenia się przez całe życie. Upewnij się, że po lekcji uczniowie będą umieli wyszukiwać informacje na temat interesujących ich możliwości edukacji poza szkołą;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Nastaw uczniów na rozwój: lekcja o koncepcji growth mindset”, dzięki któremu możesz pokazać swoim uczniom korzyści wynikające z uczenia się przez całe życie oraz ideę nastawienia na rozwój w życiu osobistym i zawodowym;
- skorzystaj z uczniami z padletu Mapy Karier Karierowy niezbędnik, w którym znajdziecie zasoby przydatne w świadomym planowaniu ścieżki rozwoju edukacyjno-zawodowego;
- obejrzyj z uczniami #ZawodowyStream „Studia za granicą” i porozmawiajcie o tym, jakie możliwości dają studia na zagranicznych uczelniach i jak się na nie dostać oraz o różnych innych możliwościach kontynuowania nauki;
- obejrzyj z uczniami #ZawodowyStream „Wolontariat zagraniczny: zwiedzaj świat i zdobywaj doświadczenie” i porozmawiajcie o tym, jak działa edukacja pozaformalna: jak można połączyć podróżowanie i poznawanie świata z nauką i rozwojem kompetencji, jednocześnie pomagać innym, uzyskać ciekawy wpis do CV i zdobyć cenne doświadczenia.
4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych
TREŚCI PROGRAMOWE:
Uczeń:
- 4.1 ustala swoje cele, zadania i działania w kontekście planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej;
- 4.2 sporządza indywidualny plan działania – planuje różne warianty ścieżek edukacyjno-zawodowych na podstawie bilansu własnych zasobów i wartości oraz informacji na temat rynku edukacji i rynku pracy, przewidując skutki własnych decyzji;
- 4.3 dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej zgodnie z posiadanymi zasobami i określonymi celami zawodowymi.
JAK JE REALIZOWAĆ Z MAPĄ KARIER?
- zapoznaj się wraz z uczniami ze Ścieżkami kariery na Mapie Karier – poproś ich, by weszli w wybraną kartę zawodu i zapoznali się z częścią przykładowa ścieżka edukacyjna, a następnie zastanowili się, jak zaplanować swoją ścieżkę edukacyjno-zawodową;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Zakręcona biografia” i porozmawiaj z uczniami, jak zaplanować różne warianty i alternatywy kariery, tak by przygotować ich do potencjalnej zmiany zawodu w przyszłości;
- obejrzyj z uczniami fragment webinaru „Noworoczny przegląd danych o rynku pracy i edukacji” na temat ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych i zachęć uczniów do analizy danych na temat rynku edukacji i rynku pracy, zaplanowania różnych wariantów ścieżek edukacyjno-zawodowych;
- zrealizuj Pomysł na lekcję „Bądź SMART = zaplanuj!”, dzięki któremu zapoznasz uczniów z metodą planowania, która pozwala na określenie celów motywujących, ale i weryfikowalnych oraz pokażesz uczniom, jak stworzyć indywidualny plan działania wraz z harmonogramem;
- skorzystaj z bezpłatnej publikacji Mapy Karier „Szkoła, praca, przyszłość” zaproponuj uczniom ćwiczenie „Moje wybory oczami marzyciela, krytyka i realisty”, dzięki którym będą mogli urealnić myślenie o swoich wyborach.