Odrzuć stereotypy, postaw na kompetencje

Autor: Klaudia Stano; Ostatnia aktualizacja: 07.03.2023

W społeczeństwie funkcjonuje wiele przekonań na temat tego, jaka praca jest odpowiednia dla kobiet, a jaka dla mężczyzn. Czy możemy (i powinniśmy) walczyć ze stereotypami? A może one powoli zanikają? Poniższy scenariusz pomoże Ci zainicjować rozmowę z uczniami na ten ważny temat.

Ten pomysł na lekcję możesz również pobrać w formacie PDF tutaj. Nie zapomnij o wydrukowaniu i wycięciu karteczek z Załącznika 1 i/lub przygotowaniu linków do interaktywnych ćwiczeń w Genial.ly i w Wordwall. Może Ci się również spodobać ćwiczenie bonusowe o Kasi i Wojtku.

Zajęcia krok po kroku

Wprowadzenie

Porozmawiajcie w klasie:

• Czy zgadzacie się ze stwierdzeniem, że niektóre zawody nadają się bardziej dla kobiet, a inne dla mężczyzn? Jeśli tak, jakie są to zawody?
• Czy znacie przykłady osób (znajomi, rodzina, osoby publiczne), które wykonują zawody nietypowe dla swojej płci? Jakie budzi to w Was emocje i myśli?
• Jak stereotypy dotyczące płci mogą wpływać na decyzje zawodowe? Czy znacie zawody, których nazwy brzmią dla Was nienaturalnie w wersji damskiej lub męskiej (np. jak nazwalibyście mężczyznę wykonującego zawód kosmetyczki albo kobietę-kierowcę taksówki?)

Jak ci się wydaje?

Podziel klasę na cztery-pięć zespołów. Każdy zespół otrzymuje jednakowy plik 24 karteczek (wyciętych i pomieszanych) z nazwami grup zawodowych. Zadaniem każdego zespołu jest podział wszystkich karteczek na dwie części:

• grupy zawodowe, w których zdaniem uczniów pracuje więcej kobiet;
• grupy zawodowe, w których zdaniem uczniów pracuje więcej mężczyzn.

Po zakończeniu pracy wszystkich grup poproś uczniów o wstanie z ławek i przyjrzenie się odpowiedziom innych zespołów w klasie.

Przed poznaniem prawidłowych odpowiedzi porozmawiajcie o Waszych przypuszczeniach:

• Czy rozwiązania różnych zespołów są do siebie podobne?
• W przypadku jakich grup zawodowych mieliście największe wątpliwości? W przypadku których byliście zgodni?
• Na jakiej podstawie zdecydowaliście, do której grupy przyporządkować daną karteczkę? Intuicja, wiedza?

To ćwiczenie uczniowie mogą również zrobić online na platformie Genial.ly (link) lub Wordwall (link).

Jeżeli wybierzesz Genial.ly, wyślij uczniom link, lub, jeśli pracujecie wspólnie, współdziel ekran z uczniami i zmaksymalizuj poniższe okno (aby to zrobić, kliknij w prawym dolnym rogu w trzy kropki i wybierz opcję maksymalizacji okna: strzałki). 

Jeżeli wybierzesz Wordwall, prześlij uczniom link lub, jeśli chcecie wykonać ćwiczenie całą klasą, kliknij w poniższy obrazek i podziel ekran z uczniami:

Gdzie pracuje więcej kobiet, a gdzie więcej mężczyzn?

Wyświetl na rzutniku lub tablicy interaktywnej rozwiązanie zadania i poproś uczniów, aby sprawdzili, ile grup zawodowych udało im się poprawnie przyporządkować (druga strona ćwiczenia).

Porozmawiajcie o tych grupach zawodowych, których przyporządkowanie sprawiło uczniom najwięcej problemów. Korzystając z aktywnych linków w ćwiczeniu w Genial.ly, przejdźcie do Mapy Karier i przeanalizujcie ścieżki kariery, zapoznając się z ich opisami, ścieżką edukacyjną oraz statystykami.

Sprawdźcie na przykład, jakie zawody można znaleźć w grupie zawodowej rzemieślników.

Jeśli starczy Wam czasu, porozmawiajcie o tym, skąd wzięły się dane do tego ćwiczenia. Pochodzą one z Głównego Urzędu Statystycznego (z 2020 roku). Główny Urząd Statystyczny to instytucja publiczna, która mierzy bardzo wiele aspektów życia codziennego Polaków. Tutaj możecie sprawdzić, w ilu różnych dziedzinach dostępne są liczby i statystyki.

Zastanówcie się wspólnie:

• W jakich jeszcze zawodach, niewymienionych w ćwiczeniu, widzicie dominację jednej płci?
• Dlaczego w niektórych zawodach pracuje więcej kobiet, a w innych więcej mężczyzn? Z czego to wynika? Ze stereotypów czy obiektywnych przeszkód?

Jak możemy walczyć ze stereotypami?

Poproś uczniów, aby nad kolejnym pytaniem zastanowili się indywidualnie lub w parach.

Co można zrobić, aby więcej kobiet chciało wykonywać zawody tradycyjnie uważane za męskie, a więcej mężczyzn wzięło pod uwagę zawody tradycyjnie kobiece?

Rozdaj uczniom karteczki post-it i poproś każdą osobę o (wyraźne) zapisanie kilku pomysłów na kartkach post-it (jeden pomysł = jeden post-it), a następnie przyklejenie ich do ściany/tablicy. Przeczytajcie wspólnie propozycje uczniów; przeanalizujcie, które rozwiązania się powtarzają.

Jeśli uczniowie mają dostęp telefonów komórkowych lub komputerów, możesz anonimowo zebrać opinie uczniów korzystając z platformy Mentimeter.

Jeżeli chcesz wiedzieć, jak wykorzystać narzędzie Mentimeter do tworzenia interaktywnych ćwiczeń, obejrzyj nasze wideo-szkolenie. Znajdziesz je tutaj>>.

Pomysły zespołu Mapy Karier:

• pokazywanie przykładów mężczyzn/kobiet odnoszących sukcesy w dziedzinach, które tradycyjnie nie kojarzą się z ich płcią;
• organizowanie kampanii społecznych zwiększających akceptację społeczeństwa wobec kobiet i mężczyzn wykonujących nietypowe dla swoich płci zawody;
• promocja form zatrudnienia umożliwiających łączenie obowiązków prywatnych i służbowych (telepraca, elastyczny czas pracy, możliwość pracy z domu);
• organizacja warsztatów asertywności dla młodych ludzi, aby mieli odwagę wykonywać pracę zgodną z zainteresowaniami, a nie spełniającą wymogi otoczenia;
• częstsza praca projektowa w szkole, w ramach której każdy może wcielać się w różne role i wypróbować się w różnych obszarach;
• spotkania z przedstawicielami zawodów i wycieczki zawodoznawcze weryfikujące zakorzenione stereotypy;
• poszerzanie horyzontów zawodowych uczniów poprzez korzystanie z takich narzędzi jak Mapa Karier, ukazujących równe możliwości zawodowe dla każdej z płci, oparte jedynie na kompetencjach.

Podyskutujcie na temat Waszych propozycji:

• Jak można wprowadzić w życie Wasze pomysły?
• Czy któreś z pomysłów możecie zrealizować we własnym zakresie, nawet na niewielką skalę, w Waszej szkole lub klasie?

Sprawdźcie też, jakie pomysły na walkę ze stereotypami płciowymi można znaleźć w Internecie. Szczególnie polecamy kampanię społeczną jednej z południowoafrykańskich firm (link kieruje do Facebooka, ponieważ przy zdjęciach znajdziecie tłumaczenie na język polski). Co Twoi uczniowie sądzą o takich inicjatywach?

Tłumaczenie: Lubi dyskutować. Bo jest prawniczką.

Podsumowanie zajęć

Poproś wszystkie dziewczyny w klasie o wybranie z Mapy Karier zawodu powszechnie uważanego za męski, który im się podoba, a chłopców o wybranie zawodu uważanego za kobiecy, który wydaje im się interesujący. Poproś o skomentowanie wyborów. 

Porozmawiaj z uczniami o tym, jakie wartości etyczne są związane z poruszanymi podczas tych zajęć tematami. Poproś, by wszyscy zastanowili się nad tym, na ile ważne w miejscu pracy są dla nich kwestie takie jak równość (w tym: płci), nietolerancja dyskryminacji, ale też otwartość i transparentność.

Jeśli chcesz, możesz przy okazji tych zajęć pokazać uczniom wyniki badań i wnioski z raportów dotyczących nierówności płciowych i luki płacowej na rynku pracy. Szczegółowe opracowanie znajdziesz w artykule Rynek pracy i edukacji w 2021 roku – kompendium wiedzy w punkcie 11: Czy kobiety mają pod górkę na rynku pracy?. Najważniejszą wiadomością, którą uczniowie powinni wyciągnąć z tej lekcji, jest przekonanie, że wybór zawodu nie powinien być powiązany ze stereotypami dotyczącymi płci. W pracy liczą się kompetencje. Każda ścieżka zawodowa jest otwarta zarówno dla dziewczyn, jak i dla chłopców.

Bonus do scenariusza - Kasia i Wojtek

Stereotypowy podział ról nie jest jedynie domeną życia zawodowego. Również w życiu prywatnym zdarza nam się przypisywać niektóre zadania częściej kobietom, a inne mężczyznom. Sprawdź, jak z poniższym zadaniem (w którym nie ma złych czy dobrych odpowiedzi) poradzą sobie Twoi uczniowie. 

Prześlij młodzieży link do ćwiczenia (w przypadku pracy indywidualnej) lub udostępnij młodzieży swój ekran i razem wpisujcie w kolejne puste pola imię, na które zagłosuje większość klasy. 

Po zakończeniu pracy porozmawiajcie:

• Jak często każde imię zostało wspomniane w różnych kontekstach?
• Dlaczego imię Kasi przeważa w niektórych zadaniach (podaj konkretne przykłady), a imię Wojtka w innych (podaj konkretne przykłady)?
• Jak twoim zdaniem powinien wyglądać podział zadań związanych i niezwiązanych z pracą zawodową?

Inspiracją do ćwiczenia jest publikacja “Międzynarodowy zbiór metod z zakresu doradztwa zawodowego w ujęciu grupowym” Leonardo da Vinci Transfer of Innovation (ćwiczenie Mary i Jack).

Jeśli przeprowadziłaś/eś zajęcia na podstawie tego pomysłu na lekcję, będziemy wdzięczni za wypełnienia anonimowego formularza feedbacku. Dzięki Twojej opinii będziemy mogli ulepszać nasze obecne i kolejne scenariusze zajęć. Dziękujemy!

Jeśli chcesz się z nami skontaktować, napisz do nas na adres kontakt@mapakarier.org.

Inne pomysły na lekcje, które mogą Ci się spodobać:

- Kotwice mojej karier

- Zakręcona biografia

- Kto może pracować z domu? (scenariusz zajęć online)