Doradztwo zawodowe na lekcjach przedmiotowych? Z nami to proste!
Autor: Klaudia Stano; Ostatnia aktualizacja: 05.12.2023
Czy wiesz, że każdy nauczyciel w szkole jest odpowiedzialny za realizację doradztwa zawodowego? Lekcje przedmiotowe to świetny moment na rozmowę o rynku pracy. Pokaż swoim uczniom jak w przyszłości może zaprocentować wiedza, którą im przekazujesz. To naprawdę proste. Zacznij od małych kroków!
Uczniowie często nie zdają sobie sprawy z tego, jak wiedza uzyskana na lekcjach z różnych przedmiotów szkolnych może im się przydać na rynku pracy. Dlaczego? Zdecydowanie za mało mówi się o związku pomiędzy szkołą a przyszłym życiem zawodowym.
W tym wpisie chcę Ci pokazać, dlaczego na lekcjach przedmiotowych warto rozmawiać z uczniami o możliwościach, które oferuje rynek pracy, i w jaki sposób może w tym pomóc Mapa Karier - strona internetowa, na której opisaliśmy ponad kilkaset ścieżek kariery, aby poszerzać horyzonty zawodowe młodych ludzi.
Dlaczego pokazywanie różnych opcji zawodowych na każdej lekcji w szkole jest ważne?
Czy wiesz, że ponad 20% dzieci w Wielkiej Brytanii chciałoby zostać profesjonalnymi sportowcami? Jak myślisz, ilu z nich się to uda?
Badania pokazują, że dzieci znają zawody głównie z najbliższego otoczenia (rodziny i/lub mediów), a ich późniejsze wybory rzadko wychodzą poza tę małą pulę [1]. Z kolei według badań OECD z 2020 r. ponad połowa 15-latków na świecie podejrzewa, że w wieku 30 lat będzie pracować w jednej z 10 najbardziej popularnych branż w swoim kraju [2]. Współczesna gospodarka potrzebuje jednak pracowników o różnorodnych i specjalistycznych kompetencjach.
Jako nauczyciel przedmiotowy możesz pokazać swoim uczniom, jak szerokie możliwości oferuje rynek pracy w Twojej dziedzinie. Pamiętaj, że nie chodzi o to, aby uczniowie już teraz wybrali zawód, który będą wykonywać w przyszłości, tylko o poszerzenie horyzontów i pokazanie wielu alternatywnych dróg kariery. Pokaż zawody, w których konkretna wiedza przydaje się na co dzień. Jako specjalista (i pasjonat) w swojej dziedzinie możesz rzetelnie opowiedzieć o jej praktycznym zastosowaniu.
Na przykład jako nauczyciel biologii możesz opowiedzieć przy realizacji poszczególnych tematów o zawodach takich jak: mikrobiolog, biostatystyk, farmakolog kliniczny, oceanolog, entomolog, biolog morski, biolog molekularny, fizjoterapeuta, astrobiolog, genetyk itd.
Jak pomoże Ci w tym Mapa Karier?
1. Znajdźcie ścieżki kariery związane z Twoim przedmiotem
Poniżej pokażę Ci, w jaki sposób z bazy kilkuset ścieżek kariery w Mapie Karier wybrać te, w których nauczany przez Ciebie przedmiot jest jednym z najważniejszych.
Jeśli chcesz odfiltrować zawody, w których potrzebny jest wysoki lub ekspercki poziom wiedzy z danego przedmiotu, skorzystaj z Filtra preferencji. W zakładce „Przedmioty szkolne" ustaw suwak nauczanego przez Ciebie przedmiotu na poziomie od Wysokiego do Eksperckiego. Nie zmieniaj ustawienia suwaków przy innych przedmiotach ani informacji w innych zakładkach. Kliknij przycisk „Zastosuj ustawienia".
Wyniki dopasowane w 100% to właśnie te ścieżki kariery, w których potrzebna jest wysoka lub ekspercka znajomość wybranego przedmiotu.
Przykład:
Jeśli uczysz matematyki, ustaw suwak w poniższy sposób.
Wyjątki:
- jeśli uczysz informatyki, ustaw suwak na poziomie od Wysokiego do Eksperckiego w zakładce „Kompetencje cyfrowe”
- jeśli uczysz WF-u, ustaw suwak na poziomie „Duży” w zakładce „Wysiłek fizyczny”
Na liście wyników zobaczysz ścieżki kariery oznaczone etykietą „Dopasowanie 100%”. Oznacza to, że w tych profesjach należy znać matematykę na poziomie wysokim lub eksperckim:
Zastanawiasz się, jak definiujemy poziomy znajomości przedmiotów szkolnych?
Oto nasze definicje:
- Podstawowy – minimum do funkcjonowania w codziennym życiu;
- Średni – poziom wiedzy i umiejętności dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie;
- Wysoki – zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie;
- Ekspert – ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny.
Ścieżki kariery możesz również filtrować według czynności zawodowych – zapraszamy do eksploracji:
2. Przeczytajcie uzasadnienia przydatności wiedzy szkolnej
W profilu każdego zawodu w Mapie Karier znajdziesz zakładkę „Przedmioty szkolne", w której przeczytasz, w jakim stopniu i dlaczego wiedza przedmiotowa przydaje się w danej branży.
Spójrzmy na przykład, dlaczego pracownik humanitarny powinien znać geografię przynajmniej na poziomie średnim:
"Muszę znać się na geografii politycznej świata; wiedzieć, które państwa są aktualnie wrogami, a które zawarły porozumienia lub sojusze, bo od tego zależy np. czy uda nam się przejechać z transportem potrzebnych materiałów, leków, żywności z miejsca A do B."
Z kolei w pracy notariusza ważna jest zaawansowana umiejętność posługiwania się poprawną polszczyzną, aby „sporządzać dokumenty notarialne (testamenty, umowy sprzedaży, akty darowizn itp.), których treść będzie zrozumiała dla klientów oraz spokojnie i precyzyjnie tłumaczyć zawiłości prawne osobom, które najczęściej nie znają się na przepisach."
I jeszcze jeden przykład – inżynierka systemów wodociągowych i kanalizacyjnych powinna znać matematykę na poziomie eksperckim, aby, między innymi, „kalkulować potrzebną długość rurociągów”:
3. Skorzystajcie z quizów Mapy Karier
Z myślą o nauczycielach przedmiotowych stworzyliśmy kilkanaście interaktywnych quizów (po jednym dla każdego przedmiotu), pokazujących, w jakich obszarach zawodowych przydaje się wiedza zdobywana w szkole. Quizy i dodatkowe wskazówki znajdziesz w tym pomyśle na lekcje >>.
Jakie umiejętności przydadzą się w przyszłości?
Jest kilka sposobów, aby odpowiedzieć na to pytanie. Wróżenie z fusów, stawianie tarota lub… sięgnięcie do licznych badań prognozujących, jak będzie wyglądać rynek pracy za 20, 30 lub 50 lat. Co wiemy na pewno? Niektóre czynności zawodowe zostaną zautomatyzowane, a popyt na inne kompetencje gwałtownie wzrośnie. Na rynku pracy pojawią się również zawody przyszłości, odzwierciedlając trendy technologiczne, demograficzne i środowiskowe.
Z tym odmiennym środowiskiem pracy przyjdzie się zmierzyć naszym uczniom. Co możemy zrobić, aby ułatwić im start w dorosłość? Przygotujmy ich na to, że jedyną pewną rzeczą jest zmiana, a to, co może im pomóc to posiadanie uniwersalnego zestawu kompetencji - swoistego fundamentu niezależnego od wyboru zawodu. Mówi się, że pracę otrzymuje się w 70 proc. dzięki specjalistycznej wiedzy, a traci w 70 proc. z powodu braku kompetencji społecznych. A zatem konkretne umiejętności, zdobywane na lekcjach przedmiotowych, są konieczne, ale o sukcesie zawodowym będzie decydować więcej czynników, m.in. to, czy umiemy zrealizować wspólnie ważny projekt czy ciekawie zaprezentować wyniki swojej pracy. Te kompetencje warto rozwijać na każdej lekcji w szkole. Również na Twojej. Poprzez dobór różnych metod i częstą pracę projektową w zespołach Twoi uczniowie będą nabywać nie tylko konkretną wiedzę, ale również regularnie ćwiczyć swoje kompetencje miękkie.
Jak pomoże Ci w tym Mapa Karier?
Wyszukajcie zawody związane z Twoim przedmiotem (instrukcję znajdziesz w sekcji powyżej) i przeanalizujcie je pod kątem kompetencji miękkich:
- Które umiejętności miękkie najczęściej pojawiają się w opisach zawodów? Których brakuje według uczniów?
- Które umiejętności miękkie, zdaniem uczniów, najbardziej się przydają w pracy niezależnie od wykonywanego zawodu? (przykładową listę kompetencji miękkich znajdziesz tutaj)
- Czego wymagają pracodawcy od kandydatów? Przeanalizujcie ogłoszenia związane z Waszą dziedziną na popularnych portalach. Czy w ogłoszeniach, oprócz wiedzy specjalistycznej, pojawiają się kompetencje miękkie?
Jeśli szukasz dodatkowych inspiracji, jak ćwiczyć kompetencje z uczniami, skorzystaj z ponad 70 pomysłów zebranych przez zespół Mapy Karier.
A Ty, w jaki sposób wprowadzasz elementy doradztwa zawodowego na swoich lekcjach?
Przypomnij sobie, jakich nauczycieli ze szkoły najbardziej cenisz z perspektywy czasu. Ja najwięcej nauczyłam się od osób, które nie tylko klarownie tłumaczyły skomplikowane zagadnienia, ale również wskazywały mi, po co się uczę.
Szczególnie ciepło wspominam nauczycielkę geografii, która na lekcjach zachęcała nas do śledzenia aktualności związanych z omawianym tematem. Ropa naftowa w Arabii Saudyjskiej? Tak, ale w jaki sposób wpływa to na sytuację społeczno-gospodarczą w tym kraju? Aby się tego dowiedzieć, przeszukiwałam aktualne i archiwalne numery popularnych tygodników. Ta wiedza i pasja do szukania odpowiedzi pozostały ze mną do dziś!
Głęboko wierzę w to, że Twoi uczniowie również docenią konkrety. A może i Tobie będzie łatwiej prowadzić lekcję dla młodzieży, która jest świadoma tego, po co się uczy? Nauka nie powinna się kojarzyć z czymś nieprzyjemnym – zwłaszcza, że standardem zaczyna być postawa life-long learning (czyli uczenie się przez całe życie), dzięki której poradzimy sobie w każdych czasach.
Bibliografia:
2. The Future of Jobs Report 2018, World Economic Forum
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać:
- Mapa Karier - gdzie można z nią dojść i jak się po niej poruszać