Muszę bardzo dobrze znać historię świata żeby wiedzieć gdzie warto prowadzić wykopaliska, np. w miejscu rozegranych niegdyś bitew albo tam, gdzie były kiedyś ważne ośrodki handlu.

Przedmiot *historia* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje szczegółową znajomość historii ludzkości i przemian zachodzących w poszczególnych erach i epokach, a także umiejętność rozpoznawania, z jakiej epoki i kultury pochodzą konkretne przedmioty; posługiwanie się zaawansowaną terminologią historyczną.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Amerykański filozof George Santayana słusznie powiedział: „ten, kto nie pamięta przeszłości, będzie skazany na to, że ją przeżyje powtórnie” – znajomość historii przydaje się w każdym zawodzie, bo pomaga zrozumieć sposób myślenia przedstawicieli różnych narodów i motywy ich działania.


historia

Muszę znać historię sztuki żeby móc określić z jakiej epoki pochodzą odkryte przeze mnie przedmioty artystyczne.

Przedmiot *plastyka* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje bardzo dobra znajomość historii sztuki, umiejętność rozpoznawania epoki i przypuszczalnego autora danego dzieła na podstawie użytych technik, materiałów, tematyki, palety zastosowanych kolorów; umiejętność biegłego posługiwania się jedną lub wieloma technikami malarskimi/rzeźbiarskimi w celu osiągnięcia zamierzonego efektu artystycznego; umiejętność konserwowania i rekonstruowania zabytkowych obrazów, rzeźb, ornamentów.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza z tego przedmiotu przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ wyrabia zmysł estetyczny, dzięki któremu potrafimy tworzyć rzeczy spójne wizualnie, a także dostrzegać piękno i harmonię w dziełach innych ludzi i natury.


plastyka

Muszę posługiwać się poprawną polszczyzną, żeby móc opisywać dokonane przeze mnie odkrycia i wygłaszać odczyty na konferencjach naukowych.

Przedmiot *j. polski* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje formułowanie (w mowie i piśmie) klarownych wypowiedzi o przemyślanej strukturze i bogatym słownictwie, znajomość kanonu literatury polskiej i światowej, prosta analiza utworów literackich.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość poprawnej polszczyzny oraz polskiej literatury i kultury jest ważna w każdym zawodzie, ponieważ pomaga rozumieć konteksty kulturowe i klarownie formułować myśli, ułatwiając tym samym komunikację ze współpracownikami i klientami, a zatem pomagając w awansie zawodowym lub prowadzeniu własnej firmy.


j. polski

Muszę znać język angielski, ponieważ najważniejsze prace naukowe z archeologii są publikowane w tym języku. Dodatkowo, badania prowadzone są często za granicą i w międzynarodowych zespołach.

Przedmiot *j. angielski* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje swobodne porozumiewanie się w języku angielskim w prostych sytuacjach, pisanie prostych tekstów (odpowiednik poziomu B w systemie CEFR).

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posługiwanie się językiem angielskim znacznie polepsza perspektywy w każdym zawodzie, bo umożliwia podjęcie pracy za granicą lub w międzynarodowej firmie w Polsce, a także dokształcanie się ze źródeł anglojęzycznych, które w wielu dziedzinach są najłatwiej dostępne i najbardziej aktualne.


j. angielski

Muszę znać warunki klimatyczne i geologiczne miejsc, w których będę prowadzić wykopaliska, żeby móc wybrać właściwą porę na przeprowadzenie tych badań i dobrać odpowiednie do tego narzędzia. Często też korzystam z map i planów, jak również je tworzę na podstawie pomiarów.

Przedmiot *geografia* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje rozumienie podstawowych procesów kształtujących ziemię, klimat, atmosferę i oceany, dobrą znajomość rozmieszczenia bogactw naturalnych na świecie, umiejętność tworzenia i analizowania map, zwłaszcza przy użyciu systemów informacji geograficznej (GIS).

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza geograficzna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pozwala zrozumieć kluczowe czynniki rządzące światową gospodarką.


geografia

Muszę znać przepisy prawa regulujące postępowanie z zabytkami i szczątkami ludzkimi.

Przedmiot *WOS* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje wiedzę o działalności naszego państwa, jego strukturze, o sytuacji politycznej na arenie międzynarodowej i/lub znajomość norm prawnych regulujących nadzorowanie pracy innych osób.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Bez znajomości zasad funkcjonowania państwa nie można być w pełni świadomym członkiem żadnego społeczeństwa – zwłaszcza społeczeństwa demokratycznego, które opiera się na pośrednim udziale obywateli w kierowaniu państwem; wiedza z tej dziedziny jest też niezbędna do podjęcia jakiejkolwiek pracy (kodeks pracy) i prowadzenia własnej działalności gospodarczej.


Przedmiot *matematyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje arytmetykę, podstawy algebry i geometrii.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość matematyki przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ uczy logicznego myślenia, a także daje narzędzia pozwalające modelować i przewidywać przebieg większości zjawisk i procesów – pomaga zatem obiektywnie oceniać rzeczywistość i unikać błędnych decyzji.


matematyka

Muszę znać gatunki roślin i zwierząt, wiedzieć, na jakich terenach występowały i w jakiej epoce, by móc precyzyjniej datować odkryte przeze mnie przedmioty np. dzięki dendrochronologii.

Przedmiot *biologia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje podstawy anatomii ludzi i zwierząt oraz fizjologii roślin, rozumienie wpływu różnych substancji na organizmy żywe.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza biologiczna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zachować zdrowie fizyczne i psychiczne.


biologia

Muszę znać rodzaje i działanie preparatów używanych do oczyszczania i konserwacji zabytków, aby odkryte przeze mnie przedmioty nie uległy zniszczeniu.

Przedmiot *chemia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje wiedzę o najczęściej występujących pierwiastkach chemicznych i ich związkach, a także umiejętności niezbędne do przeprowadzania prostych reakcji chemicznych z udziałem tych pierwiastków i związków – takich jak zobojętnianie kwasu, otrzymywanie soli, określanie odczynu roztworu czy denaturacja białka.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość chemii przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zrozumieć, jak można wykorzystywać i przekształcać otaczające nas substancje dla swojej wygody, korzyści i bezpieczeństwa.


chemia

Muszę znać metody radioizotopowe i luminescencyjne niezbędne w określaniu wieku znalezisk archeologicznych, a także zagadnienia z geosejsmologii czy analizy zdjęć satelitarnych, dzięki którym można odnajdywać ślady dawnych miast bez wbicia w ziemię łopaty.

Przedmiot *fizyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje podstawową znajomość takich zjawisk fizycznych, jak elektryczność, magnetyzm, grawitacja, fale, optyka, termodynamika oraz znajomość najważniejszych praw fizycznych, takich jak zasady dynamiki Newtona.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza fizyczna jest przydatna bez względu na wykonywany zawód, ponieważ pomaga rozumieć sposób działania maszyn i urządzeń, a także przyczyny procesów naturalnych, co pozwala unikać zagrożeń i kosztownych błędów.


fizyka

Muszę umieć używać specjalistycznych programów komputerowych aby móc gromadzić i opisywać moje odkrycia w postaci elektronicznej.

Przedmiot *informatyka* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje standardowe kompetencje cyfrowe, zwłaszcza obsługę oprogramowania biurowego i/lub prostych programów specjalistycznych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Ze względu na wzrost użycia nowych technologii kompetencje cyfrowe szybko stają się niezbędną umiejętnością w każdym zawodzie (kto nie będzie ich miał, nie dostanie pracy), a także pozwalają korzystać z technologii bez narażania się na nieprzyjemne niespodzianki, takie jak wirusy, oszustwa czy fake newsy.


informatyka

Muszę obsługiwać narzędzia potrzebne mi w pracy, znać ich budowę i umieć wykonać niewielkie naprawy.

Przedmiot *technika* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje wykonywanie prostych napraw, np. wymiana wtyczki, zamka w drzwiach, bezpiecznika, syfonu, a także montowanie sprzętów i urządzeń korzystając z instrukcji pisanych dla laików.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posiadając umiejętności techniczne często możemy sami dokonać prostych napraw lub zamontować potrzebne nam urządzenia.


technika

Przedmiot *muzyka* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje podstawową znajomość gatunków muzycznych i ich wykonawców.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Doświadczenie muzyczne przydaje się w życiu każdego człowieka, ponieważ muzyka poprawia samopoczucie – najbardziej, jeśli ktoś umie poprawić samopoczucie innych osób muzyką wykonywaną samodzielnie.


muzyka

Paleontolożka

Etnografka

Geofizyczka

Specjalistka budownictwa kolejowego

Manewrowa

Geolożka

Prowadzę wykopaliska; odkrywam starożytne ruiny i cenne zabytki.

Specjaliści z dziedzin społecznych i religijnych

Archeolożka

Jakich przedmiotów warto się uczyć, aby pracować w tym zawodzie? Sprawdź, w jaki sposób i dlaczego przydaje mi się wiedza szkolna.

Archeolożka

Archeolożka

historiaekspert

plastykaekspert

j. polskiwysoki

j. angielskiwysoki

geografiawysoki

WOSwysoki

matematykaśredni

biologiaśredni

chemiaśredni

fizykaśredni

informatykaśredni

technikaśredni

muzykapodstawowy