Współpraca doradcy zawodowego i rodziców – praktyczne wskazówki
Autor: Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 26.08.2024
Wpływ rodziny na decyzje edukacyjno-zawodowe młodych ludzi jest bardzo duży. Dlatego szkolne doradztwo zawodowe powinno być realizowane we współpracy z rodzicami. W jaki sposób to robić i na co zwrócić uwagę? Inspiracje znajdziesz w artykule.
Dlaczego współpraca z rodzicami jest ważna?
Jako doradcy zawodowi, nauczyciele i wychowawcy, mamy na celu przede wszystkim dobro dzieci. Uczymy ich, wychowujemy, wspieramy ich rozwój, poszerzamy horyzonty, a czasem po prostu towarzyszymy im w podróży do dorosłości. Podobnie możemy opisać rodzicielstwo. To nie przypadek – zgodnie z prawem oświatowym, szkoła wspomaga wychowawczą rolę rodziny.
Doradztwo zawodowe w szkołach jest prowadzone w celu wspierania dzieci i uczniów w procesie rozpoznawania zainteresowań i predyspozycji zawodowych oraz podejmowania świadomych decyzji edukacyjnych i zawodowych, w tym przygotowania do wyboru kolejnego etapu kształcenia i zawodu (art. 26a. p. 1. Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe). Również rodzice pragną dla swoich dzieci dobrych decyzji edukacyjno-zawodowych, prowadzących do samodzielnego, szczęśliwego i satysfakcjonującego dorosłego życia.
Nasz cel jest wspólny.
I choć motywacja rodziców do wspierania swoich dzieci jest ogromna, to nie zawsze posiadają oni wystarczającą wiedzę o ofercie edukacyjnej i rynku pracy. Dlatego system oświaty zapewnia wsparcie ekspertów – szkolnych doradców zawodowych. To my, dzięki naszej wiedzy i doświadczeniu zawodowemu, możemy nie tylko bezpośrednio wspierać uczniów, ale również współpracować z rodzicami i w ten sposób dodatkowo wspierać naszych młodzież (pośrednio).
W prowadzonych przez szkołę działaniach z zakresu doradztwa zawodowego rodzice występują w podwójnej roli – zarówno beneficjentów, jak i realizatorów. Oznacza to, że jako doradcy powinniśmy w Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego zaplanować dwie formy działań - uwzględniające wsparcie dla rodziców, jak i takie, w których to rodzice będą mogli wesprzeć w działaniach doradczych szkołę.
Rodzice jako wsparcie doradców szkolnych
Rodzice mogą wspierać działania doradcy szkolnego na wiele sposobów. Poniżej opisałam dwa rodzaje wsparcia: programowe i finansowe, ale po uważnej analizie potrzeb i zasobów swojego środowiska szkolnego być może znajdziesz jeszcze inne możliwości.
1. Wsparcie programowe
W szkołach często brakuje czasu na doradztwo zawodowe. Lekcje odbywają się tylko w klasach VII-VIII i szkołach ponadpodstawowych (i to w bardzo ograniczonym wymiarze godzin), a przestrzeni na indywidualne doradztwo zawodowe najczęściej nie ma.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak organizowane jest doradztwo zawodowe w szkołach i czym różni się etat specjalisty-doradcy zawodowego od nauczyciela przedmiotu „doradztwo zawodowe”, przeczytaj artykuł: Doradztwo zawodowe w szkole cz. I – jak to ogarnąć organizacyjnie?
To właśnie rodzice i bliscy członkowie rodziny będą więc najczęściej prowadzili tzw. „indywidualne doradztwo zawodowe” dla swoich dzieci. Dlatego warto dostarczać rodzicom bieżące informacje na temat rynku pracy, rekrutacji, sposobów określania swoich predyspozycji, preferencji, celów i oczekiwań.
Doradztwo zawodowe w szkole powinno być realizowane nie tylko podczas obowiązkowych lekcji tego przedmiotu. Niejednokrotnie rodzice chcą podzielić się swoją wiedzą czy doświadczeniem i wspólnie realizować ciekawe i wartościowe działania edukacyjne. Przy ich wsparciu i zaangażowaniu można zrobić znacznie więcej!
Rodzice są często ekspertami w dziedzinach, które mogą być niezwykle ważne z punktu widzenia realizacji WSDZ. Jeśli wśród rodziców znajdziemy specjalistów z działów HR, być może pomogą nam przybliżyć uczniom kwestie związane z prawem pracy lub zasadami rekrutacji nowych pracowników; jeśli mamy przedsiębiorców, mogą opowiedzieć uczniom o prowadzeniu własnej firmy. A może któryś z rodziców jest doradcą edukacyjnym specjalizującym się w rekrutacji na uczelnie zagraniczne? Lub pracuje w dziekanacie uczelni wyższej i ma w małym palcu wiedzę o procedurach rekrutacji? A może rodzice będą mogli zorganizować w swojej firmie interesujący staż, praktyki lub job-shadowing?
Każdy rodzic, który zechce przyjść do szkoły i opowiedzieć o swojej pracy, przeprowadzić prezentacje, pokaz czy trening, albo też (to nawet lepiej! :-)) zaprosi dzieci do firmy, w której pracuje, aby „od kuchni” mogły odkryć tajniki jego zawodu, będzie stanowił ogromne wsparcie realizacji programu doradztwa zawodowego.
2. Wsparcie finansowe
Jeśli do realizacji ciekawych i angażujących zajęć lub działań z doradztwa zawodowego brakuje Ci środków finansowych, pomyśl o tym, by zawnioskować o fundusze do Rady Rodziców.
Dzięki dofinansowaniu możesz zakupić wartościowe publikacje, narzędzia diagnostyczne lub dydaktyczne (zwróć uwagę na net.WORK – zawodoznawczą grę edukacyjną Mapy Karier), a może nagrody w konkursie na np. najciekawszy wywiad z przedstawicielem wybranego zawodu? A może Rada Rodziców w Twojej szkole dysponuje wystarczającymi finansami bądź innymi zasobami, które pomogą zorganizować w szkole dodatkowe konsultacje indywidualne?
Warto rozmawiać z rodzicami, pytać ich o możliwości wsparcia w różnym zakresie, ponieważ – powtarzając myśl przewodnią artykułu – nasz cel jest wspólny!
Edukowanie, informowanie i inspirowanie rodziców
W poprzedniej części artykułu pisałam o tym, jak rodzice mogą wspierać szkołę w realizacji ciekawego i atrakcyjnego doradztwa zawodowego. Jednak rodzice są też beneficjentami działań doradczych. Wspierając i edukując rodziców, pomagamy naszym uczniom.
1. Transparentna informacja o realizowanym doradztwie zawodowym
Ze względów etycznych i pragmatycznych rodzice muszą wiedzieć, jakie działania z zakresu doradztwa zawodowego realizuje szkoła i kto za nie odpowiada. Jednak samo umieszczenie WSDZ na stronie internetowej szkoły nie wystarczy. Warto wykorzystać wszelkie dostępne kanały informacji, np. dziennik elektroniczny czy szkolne profile w mediach społecznościowych. Informacje dla rodziców przygotujmy w sposób, który umożliwi im zrozumienie, jakie aktywności podejmujemy i czemu one służą. Opisywanie naszych działań ułatwi również nawiązanie współpracy z rodzicami i innymi sojusznikami.
Aby ułatwić Ci informowanie i edukowanie rodziców o tym, czym jest szkolne doradztwo zawodowe przygotowaliśmy w Strefie Rodzica Mapy Karier wiele materiałów, z których możesz korzystać! Polecamy m.in.:
- artykuły „Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?” oraz „Dlaczego moje dziecko ma doradztwo zawodowe w planie lekcji?”, które możesz przesłać rodzicom wraz z informacją o Tobie i Twoich działaniach w szkole,
- „Drogi rodzicu… - list o tym, dlaczego doradztwo zawodowe jest ważne”, gdy rozpoczynasz prowadzenie lekcji z doradztwa zawodowego.
Zachęcamy Cię do regularnego zaglądania do Strefy Rodzica i udostępniania naszych materiałów.
2. Regularne informowanie o bieżących sprawach
Rodzice mają prawo nie mieć wiedzy o terminach związanych np. z rekrutacją do dalszego etapu edukacyjnego. Doradca zawodowy powinien regularnie udzielać informacji o ważnych sprawach bieżących. Takie informacje warto przekazywać różnymi kanałami, a przede wszystkim poprzez korespondencję w dzienniku elektronicznym (szczególnie polecam bezpośrednie wiadomości, ponieważ widzimy, kto z rodziców je przeczytał, więc możemy orientacyjnie określić zasięg przekazywanych treści).
Jeśli jesteś doradcą w szkole podstawowej, polecamy Ci artykuł opublikowany w Strefie Młodzieży Mapy Karier: Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz. 3: Zasady rekrutacji – etapy, terminy, punktacja, stanowiący minikompendium wiedzy o tym, jak wygląda proces rekrutacji. Fragmenty artykułu możesz skopiować i (z podaniem źródła) przesłać rodzicom swoich uczniów.
3. Przekazywane rodzicom wiedzy o współczesnym i przyszłym rynku pracy
Współczesny świat zmienia się bardzo dynamicznie i zmianom tym podlega również rynek pracy. Rodzice uczniów mogą nie być na bieżąco z tą wiedzą.
Dlatego warto nie tylko przesyłać rodzicom ciekawostki i informacje, ale być może raz w roku poprowadzić specjalne spotkanie szkoleniowe lub webinar. Jeśli nie czujesz się na siłach, by przeprowadzić takie szkolenie, możesz skorzystać z pomysłu zawnioskowania do Rady Rodziców o fundusze na zaproszenie eksperta.
Wiele wartościowych informacji, raportów z badań i innych źródeł wiedzy znajdziesz w artykule (wciąż aktualnym!) Rynek pracy i edukacji w 2021 roku – kompendium wiedzy.
4. Tworzenie przestrzeni do otwartej rozmowy
Zadbaj o to, by rodzice mogli z Tobą porozmawiać bezpośrednio. Podczas szkolnych zebrań czy dni otwartych powinny odbywać się dyżury szkolnego doradcy zawodowego. Informuj regularnie o możliwości spotkania i rozmowy.
5. Inspirowanie rodziców do różnych działań wspierających
W artykule opisałam kilka pomysłów na to, jak rodzice mogą stać się realizatorami WSDZ i wspierać szkolnego doradcę zawodowego. Jednak pomimo posiadania takich możliwości, rodzicom może zwyczajnie nie przyjść do głowy, że ich zasoby (wiedza, umiejętności, kontakty) mogą przydać się szkole. Dlatego, zachęcając rodziców do współpracy, podawaj przykłady konkretnych form zaangażowania, którego potrzebujesz, by wzbogacić realizowane przez siebie działania.
Podsumowanie
Relacje pomiędzy nauczycielami a rodzicami mają duże znaczenie dla skuteczności oddziaływań edukacyjnych i wychowawczych szkoły. W doradztwie zawodowym odgrywają one szczególnie ważną rolę. Warto traktować rodziców jako sojuszników i partnerów!
W 2021 r. fundacja Katalyst Education (autor Mapy Karier) zorganizowała wydarzenie PowerED, podczas którego wysłuchała 90 ekspertek i ekspertów. Na podstawie dyskusji powstały rekomendacje wskazujące, jak wprowadzać doradztwo zawodowe do szkół, aby wspierać rozwój i wyrównywać szanse wszystkich uczniów. Zachęcam Cię do lektury tego dokumentu i przesłania całości lub wybranych fragmentów poszczególnym adresatom. Rekomendacje są gotowym rozwiązaniem na to, jak realizować w szkołach kompleksowe i skuteczne programy doradztwa zawodowego przy współpracy z różnymi podmiotami: rodzicami, przedsiębiorcami, pracownikami placówek edukacyjnych wyższego etapu, organizacjami pozarządowymi i innymi.
Jeśli chcesz skomentować artykuł lub pochwalić się swoimi sposobami na współpracę z rodzicami, napisz do nas na adres kontakt@mapakarier.org. Zachęcamy Cię ponadto do zapoznania się z pozostałymi artykułami na blogu w Strefie Nauczyciela!
O autorce artykułu:
Marta Wrzosek – pedagożka i doradczyni edukacyjno-zawodowa; ekspertka w zakresie systemowego doradztwa zawodowego w edukacji; od 2020 r. współtworzy Mapę Karier; autorka m.in. Praktycznego Poradnika „Indywidualne doradztwo zawodowe – rozmowa doradcza”, współautorka rekomendacji „PowerED – doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych” oraz kursu e-learningowego „Coaching kariery na miarę XXI wieku"; od 2023 r. prowadzi badania naukowe na temat koncepcji „zielonego doradztwa zawodowego” w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu SWPS.
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać: