Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz. 3: Zasady rekrutacji – etapy, terminy, punktacja

Autor: Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 10.03.2024

Jakie zasady obowiązują podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych? O jakich dokumentach i terminach trzeba pamiętać? Jak policzyć punkty rekrutacyjne i co się dzieje po ogłoszeniu wyników? Przeczytaj artykuł, by poznać szczegóły procesu rekrutacji!

Ten artykuł to już 3. część naszego cyklu „Jak wybrać szkołę ponadpodstawową?”. W części 1. „Różnice między liceum, technikum a szkołą branżową” opisaliśmy różne typy szkół, które można wybrać po podstawówce, a w części 2. „Czas na Twój wybór!” wymieniamy kryteria, które warto wziąć pod uwagę i podpowiadamy, jak wybrać szkoły oraz kto może w tym pomóc.

Podstawowe zasady – ile szkół, ile klas…

Główna zasada rekrutacji jest następująca: do szkół ponadpodstawowych dostajesz się na podstawie liczby zdobytych punktów. Im więcej tych punktów zdobędziesz, tym większą masz szansę, by dostać się do wybranej szkoły (o tym, jak liczyć punkty, piszemy w dalszej części artykułu).

Niestety, dokładne zasady rekrutacji (czyli to, jak, gdzie, kiedy składasz wniosek i do ilu szkół/klas możesz aplikować) różnią się w zależności od miasta czy województwa i, dodatkowo, często się zmieniają (czasami z roku na rok). Gdzie szukać tych informacji? Aktualne zasady rekrutacji znajdziesz na stronach kuratoriów oświaty (kuratorium obejmuje województwo) w zakładkach „Rodzice i uczniowie” -> „Rekrutacja” (lub bezpośrednio „Rekrutacja”). Wykaz adresów stron internetowych kuratoriów znajdziesz tutaj: https://www.gov.pl/web/edukacja/kuratoria-oswiaty. 

Dla ułatwienia przygotowaliśmy też dla Ciebie spis linków odsyłających do konkretnych zakładek z informacją o rekrutacji na stronach poszczególnych kuratoriów (kliknij poniżej). 

Niezależnie od tego, gdzie mieszkasz, możesz aplikować  do trzech szkół, a w ramach każdej z tych trzech szkół do dowolnej liczby oddziałów (czyli klas). Niektóre miasta podejmują jednak decyzję, że można aplikować do większej liczby szkół, np. pięciu, lub nawet nie nakładają żadnych ograniczeń ilościowych! Informacje o tym, ile szkół możesz wybrać w rekrutacji, znajdziesz na miejskich stronach internetowych w zakładkach „Edukacja”, a także u doradcy zawodowego w Twojej szkole. 

Etapy rekrutacji, ważne terminy i dokumenty

Etapy rekrutacji do szkół ponadpodstawowych są zawsze takie same, natomiast terminy co roku się zmieniają. Szczegółowy terminarz rekrutacji w danym roku szkolnym publikowany jest najczęściej w lutym. Terminarz rekrutacji znajdziesz na stronach internetowych kuratoriów i miejskich stronach internetowych w zakładkach “Edukacja”. Te informacje możesz też uzyskać w swojej szkole, najczęściej u szkolnego doradcy zawodowego. 

Na poniższej grafice sprawdzisz, jak orientacyjnie wygląda taki terminarz. Powiększ grafikę lub pobierz ją w PDF-ie, aby zobaczyć szczegóły.

Jakie dokumenty są potrzebne w rekrutacji?

1. wniosek o przyjęcie do szkoły -jeśli szkoła prowadzi rekrutację online, wniosek jest wypełniony automatycznie, należy go tylko wydrukować, podpisać i zawieźć do szkoły pierwszego wyboru. Natomiast jeśli w Twoim regionie obowiązuje tradycyjny system rekrutacji, musisz pobrać wnioski ze stron internetowych szkół, do których aplikujesz, wypełnić je, podpisać i zawieźć do każdej szkoły osobno.
2. świadectwo ukończenia szkoły podstawowej - dostaniesz je po zakończeniu roku szkolnego w 3 kopiach, poświadczone przez dyrekcję szkoły za zgodność z oryginałem. Do szkoły pierwszego wyboru zawozisz kopię świadectwa - oryginał złożysz dopiero po wynikach rekrutacji i w ten sposób potwierdzisz wolę podjęcia nauki w szkole.
3. zaświadczenie o wynikach egzaminu ósmoklasisty - dostaniesz je w innym terminie niż świadectwo, ale również musisz donieść ten dokument do szkoły jako uzupełnienie wniosku o przyjęcie.
4. (jeśli aplikujesz do technikum lub szkoły branżowej) zaświadczenie lekarskie zawierające orzeczenie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia praktycznej nauki zawodu - skierowanie na takie badania dostaniesz w technikum lub szkole branżowej.
5. (ewentualnie) zaświadczenia i dokumenty, potwierdzające spełnianie szczególnych kryteriów - są to: problemy zdrowotne ograniczające możliwość wyboru kierunku kształcenia przez kandydata ze względu na stan zdrowia; wielodzietność rodziny; niepełnosprawność kandydata, jego rodzeństwa lub rodziców; samotne wychowywanie kandydata w rodzinie; objęcie kandydata pieczą zastępczą. Te zaświadczenia sprawiają, że uczeń ma prawo pierwszeństwa do przyjęcia do szkoły, w przypadku gdy na jedno miejsce aplikują kandydaci z taką samą liczbą punktów.

Za co i ile dostanę punktów w rekrutacji?

O tym, czy dostaniesz się do wybranej szkoły ponadpodstawowej, decyduje liczba uzyskanych przez Ciebie punktów rekrutacyjnych.  

Na sumę punktów składają się:

1. wyniki egzaminu ósmoklasisty;
2. oceny na świadectwie (z wybranych przedmiotów);
3. osiągnięcia dodatkowe (m.in. olimpiady, konkursy, działalność społeczna);
4. do niektórych szkół/klas: wyniki sprawdzianów predyspozycji (uzdolnień kierunkowych, kompetencji i predyspozycji językowych lub prób sprawności fizycznej).

Poniżej przeczytasz, ile punktów uzyskasz za poszczególne kategorie.

1. Wyniki egzaminu ósmoklasisty

Za wyniki z egzaminu możesz uzyskać maksymalnie 100 punktów. Przeliczenie wyników na punkty jest bardzo proste. Trzeba pomnożyć wynik uzyskany z egzaminu (wartość procentowa) przez odpowiedni współczynnik:

• z języka polskiego: __% x 0,35
• z matematyki: __% x 0,35
• z języka obcego (najczęściej j. angielski): __% x 0,3

Przykład:

Jeśli Twoje wyniki z egzaminu to:

• język polski: 83% 
• matematyka: 77% 
• język obcy (najczęściej j. angielski): 91% 

Uzyskasz w rekrutacji:

• 83% x 0,35 = 29 punktów
• 77% x 0,35 = 27 punktów
• 91% x 0,3 = 27 punktów

czyli w sumie 83 punkty na 100 możliwych. 

Zwróć uwagę na to, że z matematyki i z angielskiego uzyskasz tyle samo punktów, mimo że na egzaminie językowym poszło Ci lepiej – to dlatego, że wynik z matematyki ma wyższy przelicznik!

2. Oceny na świadectwie

Za oceny na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej możesz dostać w sumie 100 punktów. Za poszczególne oceny dostaniesz następującą liczbę punktów: 

• ocena celująca (6) – 18 punktów; 
• ocena bardzo dobra (5) – 17 punktów; 
• ocena dobra (4) – 14 punktów; 
• ocena dostateczna (3) – 8 punktów;
• ocena dopuszczająca (2) – 2 punkty. 

Dodatkowo znaczenie ma świadectwo z wyróżnieniem, można za nie uzyskać +7 punktów. Zwróć uwagę na to, że nie ma znaczenia wysokość średniej ocen: 7 punktów za tzw. „pasek” uzyskasz zarówno ze średnią ocen 4,85, jak i 5,6. 

Pamiętaj, że znaczenie mają tak naprawdę tylko oceny z czterech przedmiotów:

• zawsze: oceny z języka polskiego i z matematyki,
• w zależności od klasy, do której aplikujesz: oceny z dwóch przedmiotów wskazanych w tym oddziale jako kierunkowe. Przedmioty te są z reguły realizowane w tej klasie na poziomie rozszerzonym. 

Przykład 1:

W Liceum Ogólnokształcącym im. Geralta z Rivii w Nibylandii do klasy o profilu prawniczym, liczą się oceny z: języka polskiego; matematyki; historii; wiedzy o społeczeństwie.

W przypadku następujących ocen z niżej wymienionych przedmiotów:

• język polski – ocena bardzo dobra (5) = 17 punktów
• matematyka – ocena celująca (6) = 18 punktów
• historia – ocena bardzo dobra (5) = 17 punktów
• wiedza o społeczeństwie – ocena dobra (4) = 14 punktów

w rekrutacji do tej klasy w tej szkole uzyskujesz z ocen 66 punktów (na 100 możliwych). 

Pytanie uzupełniające: Gdyby była możliwość poprawy jednej z tych ocen na wyższą, na którą z nich warto zapracować, jeśli zależy Ci, by dostać się do tej klasy? Na ocenę celującą z historii czy bardzo dobrą z WOS-u? (odpowiedź na dole artykułu*)

Przykład 2:

W Nibylandii jest jeszcze jedno Liceum Ogólnokształcące im. Hermiony Granger z klasą o profilu prawniczym, tam jednak liczą się oceny z: języka polskiego; matematyki; historii; języka angielskiego.

W przypadku następujących ocen z niżej wymienionych przedmiotów:

• język polski – ocena bardzo dobra (5) = 17 punktów
• matematyka – ocena celująca (6) = 18 punktów
• historia – ocena bardzo dobra (5) = 17 punktów
• język angielski – ocena celująca (6) = 18 punktów

w rekrutacji do tej klasy w tej szkole uzyskujesz z ocen 70 punktów (na 100 możliwych).

Zwróć uwagę na to, że do tych samych profili klas w różnych szkołach mogą liczyć się oceny z różnych przedmiotów.

W szkołach branżowych I stopnia oraz w technikach punktowane są również obowiązkowo oceny z języka polskiego i matematyki oraz te przedmioty, które w danej klasie są rozszerzone (związane z zawodem, którego uczysz się na danym profilu). 

Pytanie uzupełniające: Jak myślisz, oceny z jakich przedmiotów będą się liczyły w Technikum Gastronomiczno-Hotelarskim w klasie przygotowującej do zawodu “technik hotelarstwa”? A w Branżowej Szkole Samochodowej w klasie przygotowującej do zawodu “mechanik pojazdów samochodowych”? (odpowiedź na dole artykułu**)

3. Osiągnięcia dodatkowe 

Musisz pamiętać o tym, że w rekrutacji punktowane są tylko te osiągnięcia dodatkowe, które zostaną wpisane na świadectwie! Może to być:

• uzyskanie wysokiego miejsca w zawodach wiedzy, artystycznych i sportowych, organizowanych przez kuratora oświaty albo organizowanych co najmniej na szczeblu powiatowym przez inne organizacje lub instytucje; 
• osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej (np. wolontariat, harcerstwo, samorząd uczniowski);
• osiągnięcia społeczne (również na rzecz szkoły!).

Osiągnięcia naukowe lub sportowe są punktowane według bardzo zróżnicowanych kryteriów. Wykaz punktowanych konkursów publikują corocznie kuratorzy oświaty. W przypadku olimpiad przedmiotowych lub konkursów wiedzy, do których przygotowują Cię nauczyciele, Twoje dyplomy i zaświadczenia trafiają do szkoły i powinny zostać wpisane na świadectwie. Jednak w przypadku innych zawodów, np. sportowych, to Ty musisz zadbać o to, by w odpowiednim czasie przynieść dyplomy lub inne dokumenty potwierdzające osiągnięcia do swojego wychowawcy!

Za osiągnięcia społeczne można uzyskać 3 punkty.

Formy aktywności społecznej mogą być bardzo różne: działalność wsamorządzie szkolnym, w szkolnym kole wolontariatu, ale również w harcerstwie. Punkty przysługują też za wolontariat pozaszkolny – wówczas należy przynieść wychowawcy klasy zaświadczenie od organizatorów wolontariatu stałego lub cyklicznych akcji charytatywnych, w których się uczestniczyło.

Oczywiście zachęcamy Cię, by nie traktować uczestnictwa w takich aktywnościach tylko jako sposobu na zdobycie punktów w rekrutacji :-)

4. Sprawdziany predyspozycji

Do niektórych oddziałów w szkołach przeprowadzane są dodatkowe sprawdziany predyspozycji. Tak jest w przypadku np. klas plastycznych, klas dwujęzycznych, klasy z maturą międzynarodową (IB), klas sportowych. Jeśli chcesz dostać się do tych klas, musisz zdać następujące sprawdziany:

• do klas dwujęzycznych – sprawdzian kompetencji językowych;
• do klas wstępnych (przygotowujących do nauki w klasie dwujęzycznej) – sprawdzian predyspozycji językowych;
• do klas kierunkowych (np. plastycznych, wokalnych, mundurowych lub innych kierunkowych) – sprawdzian uzdolnień kierunkowych;
• do klas sportowych – test sprawności fizycznej. 

Wyniki tych sprawdzianów nie mają wpływu na rekrutację do klas ogólnych.

Jeśli rekrutujesz się do klas, w których obowiązują testy predyspozycji, pamiętaj, że mogą mieć one inne terminy składania dokumentów.

Progi punktowe do szkół – czy mają znaczenie?

W internecie oprócz kalkulatorów do obliczania punktów rekrutacyjnych można też znaleźć informacje o tzw. „progach punktowych” do poszczególnych szkół. 

Formalnie jednak takie progi nie istnieją – żadna szkoła nie może ustalić, że przyjmuje np. tylko uczniów z liczbą punktów +155. 

Informacje, które można znaleźć w sieci, to wyniki kandydatów z poprzedniego roku. Szkoły podają do wiadomości, ile średnio punktów mieli w danym roku uczniowie, którzy dostali się do danej klasy. Są to ważne informacje, bo pomagają oszacować swoje szanse, ale to nie znaczy, że jeśli mamy kilka punktów mniej, niż w poprzednim roku mieli kandydaci startujący do tej samej klasy, to nie mamy szans się dostać. Niestety działa to również w drugą stronę – jeśli mamy tyle samo punktów, ile trzeba było do tej klasy w poprzednim roku, to wcale nie gwarantuje, że w tym roku to wystarczy…

Popularne portale, które zamieszczają kalkulatory, ułatwiające liczenie punktów rekrutacyjnych to np.: Kalkulator punktów - TAK, ZDAM!; dostanesie.pl - 8 klasa - kalkulator punktów, a liczbę punktów potrzebną, by dostać się do poszczególnych szkół i klas (uwzględniając dane z poprzedniego roku szkolnego), podaje np. portal WaszaEdukacja.pl. 

Wyniki rekrutacji… i co dalej?

Mniej więcej w połowie lipca (dokładny termin co roku się zmienia) szkoły ogłaszają listy osób zakwalifikowanych. Jeśli znajdziesz się na liście, musisz potwierdzić wolę podjęcia nauki w danej szkole poprzez złożenie w niej oryginału świadectwa oraz zaświadczenia o wynikach egzaminu. Jeśli tego nie zrobisz, nie zostaniesz wpisany lub wpisana na listę uczniów tej szkoły!

Jeśli bierzesz udział w rekrutacji do technikum lub szkoły branżowej, musisz także dostarczyć zaświadczenie lekarskie zawierające orzeczenie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia praktycznej nauki zawodu.

Najczęściej w ostatnim tygodniu lipca szkoły ogłaszają oficjalnie listy przyjętych uczniów. Jeśli rekrutacja poszła po Twojej myśli, możesz wtedy odetchnąć spokojnie i cieszyć się resztą wakacji :-)

Spokojnie, jest jeszcze rekrutacja uzupełniająca!

Po ogłoszeniu wyników rekrutacji i po potwierdzeniu przez zakwalifikowanych uczniów chęci uczęszczania, szkoły wiedzą już, czy i ile miejsc zostało w ich klasach. Wtedy rozpoczyna się rekrutacja uzupełniająca. Biorą w niej udział nie tylko uczniowie, którzy nigdzie się nie dostali, ale również ci, którzy nie dostali się do wymarzonej szkoły czy też ci, którzy spóźnili się z dokumentacją – przyczyny mogą być bardzo różne. Nie martw się więc, jeśli okaże się, że musisz wziąć udział w rekrutacji uzupełniającej! Na tym etapie rekrutacji składa się pisemny wniosek o przyjęcie do konkretnej szkoły (jeśli są w niej wolne miejsca). 

Pamiętaj, że każdy uczeń znajdzie miejsce w szkole ponadpodstawowej. Oczywiście nie każdy dostanie się do wybranej szkoły, ale Ministerstwo Edukacji gwarantuje, że wszyscy uczniowie będą mogli kontynuować naukę w szkole ponadpodstawowej w swoim regionie. Więc obawa, która towarzyszy wielu uczniom „A co jeśli nigdzie się nie dostanę…?” na szczęście na pewno się nie ziści!

Choć wybór szkoły ponadpodstawowej jest bardzo ważny, to wcale nie determinuje on reszty Twojego życia! Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak można edukować się poza szkołą i jednocześnie zdobywać pierwsze doświadczenia zawodowe, przeczytaj artykuł Edukacja pozaformalna - pierwsze wpisy do Twojego CV!.  

Pamiętaj, żeby zaobserwować nas na instagramie, gdzie znajdziesz mnóstwo ciekawych inspiracji!

Inne artykuły ze Strefy Młodzieży, które mogą Ci się spodobać:

• Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz.1: Różnice między liceum, technikum a szkołą branżową
• Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz. 2: Czas na Twój wybór!
• Profile klas w szkołach ponadpodstawowych - wywiady z uczniami liceum i technikum