Na początku była szkoła, czyli o poznawaniu rynku pracy od najmłodszych lat

Jeśli porównamy życie do podróży, rynek pracy to kolejny etap, w którym próbuje się odnaleźć absolwent systemu edukacji. Czy w walizce wyniesionej ze szkoły i domu rodzinnego znajdzie umiejętności, wiedzę i postawy, które pomogą mu miękko wylądować w nowym środowisku? A może odczuje niedobór podstawowych kompetencji, które opóźnią lub nawet uniemożliwią mu satysfakcjonującą wędrówkę po rynku pracy?

Nawet jeśli doświadczeń z dzieciństwa i lat szkolnych nie opisujemy w naszym CV, stanowią one niewidzialny fundament życiorysu i wyborów zawodowych. **Na profil kompetencyjny kandydata do pracy wpływa nie tylko to, co działo się po ukończeniu szkoły, ale również w dużej mierze środowisko, w którym się wychował, i system edukacji, który kształtował jego nawyki i przekonania przez kilkanaście lat.**

Warto wiedzieć, że postawy decydujące o wyborze przyszłej pracy kształtują się bardzo wcześnie. Już w przedszkolu dzieci zaczynają się orientować, że w przyszłości będą pracować, tak jak ich rodzice. Od tego czasu wykształcają w sobie stereotypowe przekonania dotyczące rynku pracy i swojej w nim roli. I mimo że z wiekiem poznają coraz więcej możliwych ścieżek kariery, jednocześnie bardzo wiele z nich odrzucają – nie tylko te sprzeczne z zainteresowaniami czy mocnymi stronami, ale również te, które w ich odczuciu nie pasują do ich płci czy statusu społecznego^^1^^. Nie bez winy pozostają stereotypy utrwalane przez najbliższe otoczenie, a wchłaniane jak gąbka przez młodego człowieka, np. opinie, że inżynieria nie jest dla kobiet lub że szkoła branżowa to wybór słabszych uczniów. **Opcje zawodowe odrzucone w dzieciństwie rzadko są ponownie brane pod uwagę w dalszym życiu.**

Innym aspektem – z jednej strony oczywistym, z drugiej zaś odkrywczym – jest to, że **dzieci i młodzież, myśląc o swojej przyszłej karierze, zwykle ograniczają się do wskazywania zawodów, z którymi stykają się na co dzień osobiście lub w mediach**. Największe dotychczasowe badanie aspiracji zawodowych dzieci w wieku wczesnoszkolnym, „Drawing The Future” z 2018 r., pokazało, jak niedopasowane są marzenia młodych ludzi do potrzeb rynku pracy^^2^^. W Wielkiej Brytanii aż jedno na pięcioro dzieci przewiduje dla siebie karierę sportowca. Ponieważ do 11 r. ż. w wyobrażeniach dzieci o pracy dominuje fantazja i nieskrępowana wyobraźnia, nie są to zaskakujące wyniki. Gdy jednak spojrzymy na wnioski z badania OECD z 2020 r., w którym analizowano plany karierowe 15-latków z 41 krajów, okazuje się, że oczekiwania starszej młodzieży są równie nierealistyczne. Ponad połowa 15-latków na świecie (również w Polsce) deklaruje, że będzie pracować w jednym z dziesięciu najbardziej popularnych zawodów^^3^^, nie biorąc pod uwagę setek innych opcji. Taki scenariusz nie ma szans realizacji, o czym możemy się przekonać chociażby analizując statystyki Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące zatrudnienia według branż^^4^^.

Może być jednak inaczej. Warto już od wczesnych lat pokazywać młodym ludziom, że rynek pracy jest pełen ciekawych możliwości, których jeszcze nie rozważali, w myśl zasady, że **nie można aspirować do przyszłości, o której istnieniu się nie wie**. 

Karierowa edukacja młodzieży leży również w interesie pracodawców. Bez niej na biurku rekruterów nie wyląduje wiele potencjalnie wartościowych aplikacji, ponieważ osoby, które w młodości nie będą miały okazji poznać danej branży, z dużym prawdopodobieństwem nigdy do niej nie trafią (lub dowiedzą się o niej z dużym opóźnieniem). 

Rolą przemyślanego doradztwa edukacyjno-zawodowego – prowadzonego w domu rodzinnym i instytucjach edukacyjnych od najmłodszych lat, a jako obowiązkowe zajęcia od ostatnich klas szkoły podstawowej^^5^^ – jest **przybliżanie dzieciom rynku pracy i przygotowywanie ich do wcześniej wspomnianego miękkiego lądowania w przyszłości.** Absolutnie nie chodzi o to, aby już w przedszkolu czy pierwszych klasach podstawówki dzieci decydowały o wyborze przyszłego zawodu, ale aby już na wczesnym etapie życia rozwijały w sobie proaktywną postawę wobec pracy. 

Według obowiązującego od 2019 r. rozporządzenia w sprawie doradztwa zawodowego^^5^^, młodzi ludzie od jak najwcześniejszych lat powinni:

Poszerzanie horyzontów w szkole może się odbywać na wiele sposobów, np. poprzez zapraszanie do klasy przedstawicieli różnych profesji, którzy swoimi zawodowymi historiami zaprzeczają stereotypom, czy organizowanie wycieczek przybliżających uczniom odmienne środowiska pracy (biuro, magazyn, hala produkcyjna, teren). 

Ponieważ nie jest możliwe fizyczne spotkanie z przedstawicielami wszystkich potencjalnych branż, warto korzystać z zasobów internetowych. Obecnie, jak nigdy wcześniej, mamy okazję wirtualnie zajrzeć za kulisy wielu zawodów, zamiast polegać jedynie na wskazówkach najbliższych nam osób.

Aby pomóc dzieciom i młodzieży – a także nauczycielom – w odkrywaniu świata zawodów, stworzyliśmy Mapę Karier ([https://mapakarier.org](https://mapakarier.org/)). **Dzięki tej bezpłatnej stronie internetowej młodzi ludzie mają szansę poznać kilkaset potencjalnych ścieżek kariery oraz dowiedzieć się, jaka droga edukacyjna do nich prowadzi.** Każdy zawód opisany jest zarówno w wersji męskiej, jak i żeńskiej. To świadoma decyzja, aby nie powielać szkodliwych stereotypów. Świat szybko się zmienia i nietrudno dziś znaleźć zarówno mężczyzn wykonujących zabiegi kosmetyczne, jak i kobiety kierujące budowami.

W odnalezieniu ścieżek kariery najbardziej zgodnych z oczekiwaniami pomaga [Filtr preferencji](https://mapakarier.org/paths?show=preferences). Funkcjonalność ta, w łatwy i intuicyjny sposób, umożliwia młodym ludziom odrzucenie zawodów, które nie są dopasowane do ich zainteresowań, aby z pozostałych uczynić pole planowania przyszłej ścieżki zawodowej. Z kolei wywiady z cyklu [#ZawodowyStream](https://mapakarier.org/zawodowystream) umożliwiają młodzieży poznanie przedstawicieli ciekawych branż, którzy chętnie opowiadają o kulisach swojej pracy.  

Aby jeszcze mocniej powiązać Mapę Karier z rynkiem pracy, w opisach zawodów wprowadziliśmy sekcję „[Potencjalni pracodawcy”](https://mapakarier.org/paths/occupation/904/redaktor-wydawniczy/male/employers). Tak, jak w zakładce „Przedmioty szkolne” tłumaczymy, do czego w danym zawodzie przydaje się znajomość matematyki czy historii, tak w zakładce poświęconej pracodawcom **pokazujemy, jakie firmy i instytucje zatrudniają specjalistów o opisanych przez nas kompetencjach.** Wszystko po to, by młodzi ludzie mogli budować swoją ścieżkę edukacyjno-zawodową w oparciu o jak najpełniejsze informacje. Przeważnie uczniowie  z łatwością rozpoznają logotypy różnych firm, ale nie potrafią dostrzec za nimi ludzkiej pracy oraz konkretnych umiejętności. 

Wiemy, że dzisiejsza młodzież będzie zaangażowana w rynek pracy różniący się od aktualnego. W kolejnych dekadach pojawią się m. in. nowe, pożądane przez pracodawców kompetencje i niestandardowe formy zatrudnienia. Dlatego w Mapie Karier opisujemy również tzw. **zawody przyszłości, czyli ścieżki kariery, które jeszcze nie istnieją lub pojawiły się niedawno, odpowiadając na rodzące się zapotrzebowanie związane z trendami społecznymi, technologicznymi czy środowiskowymi.** Chcemy, aby eksploracja zawodów przyszłości była punktem wyjścia do refleksji nad zmieniającym się światem. Opisane przez nas zawody przyszłości to m. in.: [biolog starzenia](https://mapakarier.org/paths/occupation/1703/biolog-starzenia/male), [cyfrowy krawiec](https://mapakarier.org/paths/occupation/1673/cyfrowy-krawiec/male), [konserwator dronów](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/1364/k/konserwatorka-dronow/m/konserwator-dronow/) czy [terapeuta końca życia](https://mapakarier.org/paths/occupation/1267/terapeutka-konca-zycia/fem).

Mapa Karier jest stroną internetową polecaną i wykorzystywaną na co dzień w tysiącach szkół w całym kraju. Jesteśmy organizacją non-profit, a naszą misją jest wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i wsparcie w realizacji ich potencjału. Aby to osiągnąć, współpracujemy z osobami i instytucjami, które pragną przyczyniać się do poszerzania wiedzy dzieci i młodzieży o współczesnym rynku pracy i najróżniejszych branżach.

Ponad jedna trzecia dorosłych Polaków twierdzi, że gdyby mogła jeszcze raz pokierować swoją ścieżką kariery, dokonałaby innych wyborów^^6^^. Są to osoby, które nie wykorzystują w pełni swojego potencjału, generując trudne do oszacowania straty zarówno na poziomie osobistym, jak i dla całej gospodarki. I choć nie wszystkich niepowodzeń karierowych da się uniknąć dzięki edukacji (bo niektórych życiowych porażek czy lekcji trzeba po prostu doświadczyć na sobie), to nie ulega wątpliwości, że wybory dokonywane bardziej świadomie i w oparciu o większą wiedzę, są znacznie korzystniejsze.

Gorąco zachęcamy Ciebie jako rodzica, ale również jako przedstawiciela rynku pracy, do angażowania się w doradztwo edukacyjno-zawodowe – zarówno prywatnie, w domu, jak i we współpracy ze szkołą Twojego dziecka. Zapraszamy Cię również do współtworzenia Mapy Karier. Jeśli masz pomysł na nową funkcjonalność na stronie, dodanie [nowej ścieżki kariery](https://mapakarier.org/paths) do naszej bazy lub Twoja instytucja chciałaby z nami [współpracować](https://mapakarier.org/cooperation) - napisz do nas na adres [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org).

Działajmy razem, aby zmieniać edukację na lepsze i pomagać młodym ludziom w jak najlepszym odnalezieniu się na rynku pracy przyszłości.

Artykuł pojawił się również na [blogu firmy Staffly](https://staffly.pl/blog-o-technologii-i-psychologi-w-hr/).

Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać: 

Dlaczego moje dziecko ma „doradztwo zawodowe” w planie lekcji?

Czym są zajęcia „doradztwa zawodowego" i w jaki sposób są realizowane w szkołach? Jaki jest cel tych lekcji i dlaczego doradztwo zawodowe jest tak ważne dla dzieci i młodzieży? Przeczytaj artykuł, by uzyskać odpowiedzi na te pytania.

„Doradztwo zawodowe” powszechnie wywołuje skojarzenie z urzędami pracy i wsparciem osób bezrobotnych w poszukiwaniu pracy. Jednak **w doradztwie zawodowym, z którym mamy do czynienia w systemie edukacji, wcale nie chodzi o doradzenie uczniowi, jaki ma wykonywać w przyszłości zawód**. Nie? To dlaczego ten przedmiot w szkole się tak nazywa? Dobre pytanie - też się nad tym zastanawiamy! Ta nazwa ma niewiele wspólnego z rzeczywistością, bo przecież skoro na lekcjach np. matematyki dzieci uczą się… matematyki, czyli tego, jak liczyć, to czy na lekcjach doradztwa zawodowego uczą się… doradztwa, czyli tego, jak udzielać rad innym? Oczywiście nie – **odkrywają na tych lekcjach swoje kompetencje i dowiadują, jak je rozwijać. Poznają różne zawody i uczą się o rynku pracy**. Dlatego współcześni doradcy wolą określać się *mentorami* lub *coachami kariery*, bowiem te nazwy podkreślają, że jest to proces skupiony raczej na słuchaniu i wspieraniu niż na udzielaniu rad.

Odkładając jednak na bok rozważania semantyczne – na razie **najpowszechniej stosowanym pojęciem jest doradztwo zawodowe lub edukacyjno-zawodowe**. Dotyczy ono zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych – czy to wchodzących dopiero na rynek pracy, czy szukających zmiany w swoim rozwoju zawodowym, ale w tym artykule skupiamy się na doradztwie adresowanym do dzieci i młodzieży. 

Istnieją różne definicje doradztwa, wszystkie jednak zgadzają się w tym, że jest to zorganizowany proces prowadzony przez wykwalifikowanego specjalistę, mający **pomóc w podjęciu decyzji o dalszym rozwoju edukacyjno-zawodowym.** Doradztwo ma sprawić, że **dokonany wybór będzie poparty znajomością siebie oraz wiedzą o rynku pracy i systemie edukacji.**

Z uwagi na dynamikę współczesnego świata, w tym sytuacji gospodarczej i rynku pracy, jest ogromnie ważna każda forma wsparcia, która sprawi, że młodzi ludzie będą lepiej przygotowani do odpowiedzi na pytania: *jaka szkoła?; jakie studia (i czy w ogóle)?; jaka ścieżka kariery (i czy tylko jedna); jaka praca?*

**Dla dociekliwych:** Jeśli chcesz sprawdzić, jakie dokładnie treści programowe realizowane są podczas lekcji doradztwa zawodowego i poprzez inne szkolne działania, znajdziesz je w [Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego](https://dziennikustaw.gov.pl/D2019000032501.pdf), a także w zakładce na naszej stronie: [Rozporządzenie o doradztwie zawodowym a Mapa Karier](https://mapakarier.org/rozporzadzenie-doradztwo-zawodowe/). 

Być może wiesz już, że **doradztwo edukacyjno-zawodowe stało się trwałym elementem systemu edukacji.** Od 2018 r. (gdy nastąpiła reforma edukacji przywracająca ośmioklasową szkołę podstawową) obowiązkiem szkół jest prowadzenie działań z zakresu doradztwa zawodowego. Powinny być one zaplanowane i zapisane w Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego (który jest elementem statutu szkoły) oraz komunikowane rodzicom. 

**Działania w szkołach z zakresu doradztwa dostosowane są do wieku uczniów i etapu edukacyjnego.** 

Zgodnie z przepisami prawa oświatowego **w przedszkolach** mają charakter preorientacji zawodowej, która zapoznaje dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudza i rozwija ich zainteresowania i uzdolnienia.

W **klasach I-VI szkół podstawowych** odbywa się orientacja zawodowa, czyli poznawanie przez uczniów różnych ścieżek kariery, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich pasji i zdolności. 

Dopiero **w VII i VIII klasach szkół podstawowych, a także w szkołach ponadpodstawowych uczniowie realizują obowiązkowy przedmiot „doradztwo zawodowe”, prowadzony przez nauczycieli posiadających odpowiednie wykształcenie**. Są one jednak realizowane w niewielkim wymiarze godzin: 

Ponadto elementy doradztwa zawodowego powinni wprowadzać:

Jak widzisz, **działania doradcze powinni realizować wszyscy nauczyciele i specjaliści pracujący w szkole**. 

Ważną potrzebą zgłaszaną przez uczniów i rodziców jest możliwość odbycia indywidualnych konsultacji doradczych, ale w szkołach niestety brakuje etatów dla specjalistów, którzy mogą je poprowadzić. Zachęcam Cię do zapewnienia swojemu dziecku takiego wsparcia, bo staje się ono **coraz bardziej potrzebne młodym ludziom, szczególnie stojącym u progu ważnych decyzji edukacyjnych i zawodowych**. Więcej o tym, czego się spodziewać po współpracy z doradcą, przeczytasz w artykule [Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?](https://mapakarier.org/blog/128/jaka-szkola-jaki-zawod-w-czym-pomoze-tobie-i-twojemu-dziecku-doradca-zawodowy/)

Warto pamiętać, że pierwszym (i często najważniejszym) doradcą zawodowym dziecka jest zawsze rodzic. **Możliwość otwartej rozmowy z najbliższymi dorosłymi przedstawicielami rynku pracy jest nieoceniona.** W procesie wspierania swojego dziecka zachęcamy Cię do korzystania z zasobów [Mapy Karier](https://mapakarier.org/), na której znajdziesz kilkaset szczegółowo opisanych [ścieżek kariery](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/), a także innowacyjny [Filtr preferencji](https://mapakarier.org/filtr-preferencji/), który pomoże odnaleźć uczniom zawody, które najbardziej odpowiadają ich aktualnym potrzebom i oczekiwaniom. 

A może dostałeś już od szkolnego doradcy nasz [list do rodziców](https://mapakarier.org/assets/blog/downloads/list-do-rodzicow.pdf)? Wyjaśniamy w nim ideę lekcji doradztwa zawodowego oraz piszemy o tym, że skuteczne doradztwo oznacza sojusz rodziców i nauczycieli. Jeśli jesteś rodzicem ucznia z klasy VII, który rozpoczyna lekcje doradztwa, możesz przesłać szkolnemu doradcy ten artykuł: [Drogi rodzicu… - list o tym, dlaczego doradztwo zawodowe jest ważne](https://mapakarier.org/blog/59/drogi-rodzicu-list-o-tym-dlaczego-doradztwo-zawodowe-jest-wazne/). 

Zobacz, w jaki sposób opisaliśmy możliwość zaangażowania rodziców w szkolne doradztwo edukacyjno-zawodowe w opublikowanych przez naszą [fundację Katalyst Education](https://katalysteducation.org/) (twórca [Mapy Karier](https://mapakarier.org/)) [Rekomendacjach PowerED](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf) [„](https://mapakarier.org/blog/62/jak-poprowadzic-indywidualna-rozmowe-doradcza/)[Doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf). O roli rodziców wspominamy przede wszystkim w rozdziale *1B. Angażowanie rad rodziców* oraz *2A. Współpraca z rodzicami*.

Jeśli chcesz podzielić się z nami swoją opinią lub refleksją, napisz do nas: [kontakt@mapakarier.org](mailto:kontakt@mapakarier.org)

**Marta Wrzosek** –  nauczycielka, pedagożka i doradczyni edukacyjno-zawodowa od 2012 r.; ekspertka w zakresie systemowego doradztwa zawodowego w edukacji; od 2020 r. współtworzy [Mapę Karier](https://mapakarier.org/); autorka m.in. [Praktycznego Poradnika „Indywidualne doradztwo zawodowe – rozmowa doradcza”](https://mapakarier.org/blog/62/jak-poprowadzic-indywidualna-rozmowe-doradcza/), współautorka rekomendacji [„PowerED – doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf). Od 2023 r. prowadzi badania naukowe na temat koncepcji „zielonego doradztwa zawodowego” w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu SWPS i ośrodku naukowo-badawczym "[Młodzi w Centrum LAB](https://www.facebook.com/groups/MlodziwCentrumLabSWPS/)".

Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać:

Jak pomóc dziecku w wyborze szkoły ponadpodstawowej?

Wybór szkoły ponadpodstawowej to często trudny moment w życiu Twojego dziecka – może towarzyszyć mu stres, niepewność i wiele wątpliwości. Z tego artykułu dowiesz się, jak pomóc ósmoklasiście w tym procesie. 

Młodzi ludzie kończący szkołę podstawową stają przed pierwszym poważnym wyborem w życiu. Niektórzy dobrze wiedzą, do jakiej szkoły ponadpodstawowej chcą iść, albo wręcz mają już zaplanowaną całą dalszą ścieżkę edukacyjno-zawodową. Inni nie mogą się zdecydować, czują się zagubieni w gąszczu możliwości, a konieczność decydowania o przyszłości spędza im sen z powiek. Przygotowaliśmy dla Ciebie kilka wskazówek, które ułatwią wsparcie Twojego dziecka w wyborze szkoły, w której spędzi kilka kolejnych lat.

**Porozmawiajcie o tym, jakie są możliwości wyboru szkół po ukończeniu edukacji podstawowej. Zastanówcie się wspólnie jakie korzyści oferują szkoły ponadpodstawowe, czym się od siebie różnią, jaką drogę dalszej edukacji otwierają**. Możecie skorzystać z przygotowanego przez nas schematu systemu edukacji w Polsce: 

**Najważniejsze różnice między szkołą branżową, technikum i liceum to: czas trwania nauki, możliwość zdobycia kwalifikacji zawodowych, przygotowanie (lub nie) do matury.** Dokładne informacje o specyfice nauki w różnych typach szkół ponadpodstawowych znajdziecie w tym [artykule](https://mapakarier.org/blog/112/jak-wybrac-szkole-ponadpodstawowa-cz-1-roznice-miedzy-liceum-technikum-a-szkola-branzowa/).  

Następnie sprawdźcie, jakie konkretnie szkoły znajdują się w Waszej miejscowości i w najbliższej okolicy (takie informacje można znaleźć na stronach internetowych miast i/lub gmin albo w [Rejestrze szkół i placówek oświatowych](https://rspo.gov.pl/zaawansowana)). **Oceńcie, które placówki oferują naukę w klasach o profilach najbardziej pasujących do zainteresowań i/lub talentów Twojego dziecka.**

Co zrobić, jeśli Twoje dziecko zastanawia się nad kilkoma konkretnymi szkołami i trudno mu podjąć decyzję, która będzie dla niego najlepsza? **Zastanówcie się nad tym, jakie kryteria są dla niego istotne w kontekście wyboru szkoły ponadpodstawowej: odległość od domu, oferta zajęć pozalekcyjnych, języki obce, których można się uczyć w danej szkole, profile klas,…** Pomocna w tym może być nasza tabelka, którą znajdziecie [tutaj](https://mapakarier.org/assets/uploads/fe03abc33f8669f05c6571e1eb78f42f.pdf?v=1718249056).

Nie masz pewności, jakie kryteria warto brać pod uwagę? Nie wiesz, gdzie sprawdzić, czy dana szkoła je spełnia? Zajrzyj do [artykułu](https://mapakarier.org/blog/117/jak-wybrac-szkole-ponadpodstawowa-cz-2-czas-na-twoj-wybor/), w którym omawiamy te zagadnienia.

**Warto poznać opinie osób, które uczą się w konkretnej szkole lub są jej absolwentami. W ten sposób można zweryfikować wyobrażenia dziecka o nauce w danej placówce z wiadomościami z pierwszej ręki.** Możecie też przeczytać, co o profilach swoich klas mówią uczniowie liceum i technikum, którzy podzielili się z nami swoimi przemyśleniami w tym [artykule](https://mapakarier.org/blog/118/profile-klas-w-szkolach-ponadpodstawowych-wywiady-z-uczniami-liceum-i-technikum/). 

**Porozmawiaj z dzieckiem o tym, aby nie zostawiać decyzji o wyborze szkoły na ostatnią chwilę, bo np. będzie już za późno na złożenie dokumentów do tej, która najbardziej mu pasuje.** Jednocześnie nie naciskaj, żeby podjęło decyzję w „5 minut” – pozwól mu spokojnie przemyśleć tę kwestię.

**Sprawdźcie daty składania dokumentów do szkół, które wybrało Twoje dziecko** – najbardziej aktualne informacje znajdziecie na stronach kuratoriów oświaty i miejskich stronach internetowych w zakładce „Edukacja” (linki do stron kuratoriów znajdziecie [tutaj](https://mapakarier.org/blog/133/jak-wybrac-szkole-ponadpodstawowa-cz-3-zasady-rekrutacji-etapy-terminy-punktacja/#oficjalne-informacje-o-rekrutacji-wedlug-wojewodztw-rozwin-liste)).

**Po zapoznaniu się z terminami rekrutacji ustalcie do kiedy dziecko ma podjąć decyzję, żeby zdążyło złożyć dokumenty do wybranej szkoły/wybranych szkół.**

**A jakie dokumenty są potrzebne? Trzeba posiadać:**

W artykule [“Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz. 3: Zasady rekrutacji – etapy, terminy, punktacja”](https://mapakarier.org/blog/133/jak-wybrac-szkole-ponadpodstawowa-cz-3-zasady-rekrutacji-etapy-terminy-punktacja/) piszemy o tym, **jak uzyskać te dokumenty i w jakiej formie składa się je w szkole.**

Twoje dziecko wciąż nie jest pewne, jaką szkołę wybrać? A może zdecydowało się na konkretną szkołę/klasę, kierując się np. presją rówieśniczą („wszystkie koleżanki” lub „wszyscy koledzy” tam się wybierają)? **Przypomnij mu o tym, że wybór szkoły ponadpodstawowej to nie jest decyzja która określi, jak będzie wyglądała cała reszta jego życia.** Szkołę można zmienić w trakcie nauki, można zdać maturę z innych przedmiotów, niż rozszerzone wykazane w profilu danej klasy, można zdecydować się na studia/szkołę policealną z całkiem „innej bajki” niż wybrana szkoła ponadpodstawowa.

**Twoje dziecko cały czas się waha? Zaproponuj mu rozmowę z doradcą zawodowym/doradczynią zawodową**. To osoba, która posiada wiele informacji o systemie szkolnictwa oraz szkołach dostępnych w okolicy. Może pomóc dziecku w odkryciu jego mocnych stron i doradzić w wyborze szkoły. Nie jesteś pewny_a czy rozmowa z doradcą zawodowym/doradczynią zawodową to dobry pomysł? Przeczytaj nasz artykuł [Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?](https://mapakarier.org/blog/128/jaka-szkola-jaki-zawod-w-czym-pomoze-tobie-i-twojemu-dziecku-doradca-zawodowy/)

**Jeśli Twoje dziecko potrzebuje więcej praktycznych wskazówek, znajdzie je w nagraniu webinaru** [Jak wybrać szkołę po podstawówce?](https://landing.freshmail.io/o1fpl3jocd/8klasa)**,** który prowadziła Marta Wrzosek - doradczyni zawodowa w Mapie Karier (po zarejestrowaniu się dostaniesz od nas link do nagrania).

**Zaproponuj mu też zapisanie się na nasz mailowy kurs dla ósmoklasistów** - można to zrobić [tutaj](https://mapakarier.org/kontakt/wybierz-szkole-w-tydzien/). Po rejestracji Twoje dziecko przez siedem dni będzie dostawać mail z ciekawymi informacjami i ćwiczeniami do zrobienia, które pomogą mu w podjęciu decyzji o wyborze szkoły ponadpodstawowej.

Mamy nadzieję, że nasze wskazówki pomogą Ci we wspieraniu Twojego dziecka w tym szczególnym czasie, jakim jest wybór szkoły ponadpodstawowej.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jak rozmawiać z dziećmi o ich przyszłości, przeczytaj [artykuł,](https://portal.librus.pl/rodzina/artykuly/porozmawiajmy-o-przyszlosci) w którym ten temat rozwija Andrzej Pieńkowski z Fundacji Katalyst Education. 


Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?

Dlaczego doradztwo zawodowe jest tak ważne dla dzieci i młodzieży? Kim są doradcy zawodowi i jakie wsparcie oferują dzieciom i rodzicom? Przeczytaj artykuł, by uzyskać odpowiedzi na te pytania!

Współcześnie **świadome projektowanie swojej kariery staje się coraz ważniejsze** i potrzebne na różnych etapach życia i warto skorzystać w tym procesie z pomocy i wiedzy specjalisty. [Doradca edukacyjno-zawodowy](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/1646/k/szkolna-doradczyni-zawodowa/k/szkolna-doradczyni-zawodowa/k/szkolna-doradczyni-zawodowa/) to ekspert, który pomaga podjąć decyzje dotyczące wyborów edukacyjnych lub zawodowych.

**Doradca nie wytyczy ścieżki rozwoju za ucznia/młodego człowieka –** **ma za zadanie dostarczyć potrzebne informacje i pokazać różne opcje.** Ostateczna decyzja zawsze należy do ucznia/młodego człowieka.

**Doradców edukacyjno-zawodowych można znaleźć w szkole lub rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej. W tych miejscach konsultacje odbywają się bezpłatnie.** Doradcy w szkołach i publicznych poradniach muszą mieć albo wykształcenie wyższe w tej dziedzinie, albo wykształcenie pokrewne (np. pedagogika, psychologia, socjologia) i dodatkowo ukończyć specjalne studia podyplomowe. 

Są też doradcy oferujący konsultacje komercyjne. Jeśli chcemy skorzystać prywatnie z porad doradcy (czy też projektanta lub mentora kariery – bo na rynku funkcjonują różne określenia), warto upewnić się, że jest to wykwalifikowany specjalista. 

Jaka szkoła, jakie studia, jaki zawód - w czym może pomóc doradca zawodowy?

Ponadto, doradca jako specjalista przygotowany do pracy z ludźmi i udzielania im pomocy, będzie potrafił w uważnej rozmowie skutecznie udzielić **wsparcia emocjonalnego i psychicznego, które jest bardzo istotne w momencie podejmowania tak ważnych decyzji życiowych**. 

Jednym z zadań doradcy, szczególnie jeśli pracuje w szkole, jest **działalność informacyjna** skierowana nie tylko do uczniów, ale również do rodziców. To od tej osoby można dowiedzieć się np. o wszystkich ważnych terminach w rekrutacji do szkół ponadpodstawowych i na uczelnie. 

Jeśli czujesz, że jako rodzic, potrzebujesz doinformować się w niektórych kwestiach związanych z wyborem szkoły, studiów czy zawodu, albo też chcesz zapytać o radę, jak rozmawiać z dzieckiem, bądź też zwyczajnie czujesz, że wybór dziecka Ciebie zaczyna mocno przytłaczać - warto umówić się na konsultację z doradcą. **Jest on w szkole nie tylko po to, aby poprowadzić rozmowę wspierającą z młodzieżą, ale również z Tobą**. 

… a zamiast tego pomóż w jej zaplanowaniu. Każdy rodzic pragnie, by jego dziecko w przyszłości było szczęśliwym, spełnionym dorosłym i osiągnęło w życiu sukces. Dlatego też **łatwo zrobić o krok za daleko pomiędzy wsparciem w podejmowaniu decyzji dotyczących wyboru dalszej ścieżki kształcenia lub kariery, a decydowaniem za dziecko**. Postaraj się tego unikać.

Przeczytaj artykuł, w którym znajdziesz interesujące badania [O jakich zawodach dla swoich dzieci marzą rodzice?](https://mapakarier.org/blog/114/o-jakich-zawodach-dla-swoich-dzieci-marza-rodzice/) oraz praktyczne wskazówki, w jaki sposób możesz na co dzień poszerzać wiedzę swojego dziecka na temat rynku pracy i świata zawodów.  

Rodzicu, jesteś najważniejszym wzorem dla swoich dzieci, a Twoja opinia jest dla nich kluczowa. Dlatego właśnie wyrażaj ostrożnie swoje sądy na temat różnych szkół, kierunków studiów, rynku pracy, zawodów - szczególnie, jeśli nie masz na ten temat aktualnej i sprawdzonej wiedzy. **Wybór przyszłości zawodowej ostatecznie należy do Twojego dziecka, a nie do Ciebie.** Nie zostawiaj jednak swojej pociechy samej z tak ważnymi decyzjami do podjęcia!  **Motywuj i inspiruj. Udziel wsparcia emocjonalnego, odpowiadaj na pytania, sprawdzajcie razem różne opcje, dane, fakty. Rozmawiajcie.**

Tak więc… być może Tobie i Twojemu dziecku wystarczy wiedza przekazywana w szkole na zajęciach z doradztwa i inne działania podejmowane w ramach szkolnego programu realizacji doradztwa zawodowego. Być może przed dokonaniem różnych ważnych wyborów wystarczą Wam rozmowy prowadzone w gronie rodzinnym.

Pamiętaj jednak, że możesz – jeśli uważasz, że to potrzebne i zasadne (my do tego zachęcamy) –  **skorzystać z wsparcia kompetentnego i sprawdzonego doradcy edukacyjno-zawodowego**. Możliwość wyrażenia wątpliwości, nazwania potrzeb oraz wiedza pozyskana podczas indywidualnej konsultacji mogą być wielkim wsparciem w procesie planowania kariery i dokonywania dalszych życiowych wyborów.

W procesie wspierania swojego dziecka zachęcamy Cię do korzystania z zasobów [Mapy Karier](https://mapakarier.org/), na której znajdziesz ponad 800 szczegółowo opisanych [ścieżek kariery](https://mapakarier.org/sciezki-kariery/), a także innowacyjny [Filtr preferencji](https://mapakarier.org/filtr-preferencji/), który pomoże odnaleźć uczniom zawody, które najbardziej odpowiadają ich aktualnym potrzebom i oczekiwaniom. 

**Marta Wrzosek** – doświadczona pedagożka, ekspertka w zakresie doradztwa zawodowego w edukacji pracująca w Fundacji Katalyst Education. Nauczycielka dyplomowana, doradczyni edukacyjno-zawodowa, pracuje również w oświacie publicznej. Autorka Poradnika „[Indywidualne doradztwo zawodowe – Rozmowa doradcza](https://mapakarier.org/assets/uploads/65c762b2bbdcb9e2a544303e1455af9e.pdf?v=1718249056)”, współautorka rekomendacji dla dyrektorów szkół, samorządów, sektora prywatnego i pozarządowego „[PowerED – Doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych](https://power-ed.pl/dokumenty/Rekomendacje_PowerED_2021_Doradztwo_zawodowe_w_wyrownywaniu_szans_edukacyjnych.pdf)” oraz międzynarodowego kursu e-learningowego dla doradców ["Coaching kariery na miarę XXI wieku"](https://careerguidancecourse.eu/pl/), które zostały wydane przez Katalyst Education. Od 2020 r. współtworzy [Mapę Karier](https://mapakarier.org/).

Wskazówki dla rodziców dzieci i nastolatków od przedszkola do matury. Zasoby karierowe dla Twojego dziecka.

Strefarodzica

Blog dla rodziców

Najnowsze artykuły

Temat miesiąca

Odkrywaj zawody

Eksploruj Ścieżki kariery

Spacer po Mieście zawodów

Strefa Młodzieży

Zasoby dla Twojego dziecka

Zaangażuj się