Doradztwo zawodowe w klasach 7-8 - garść inspiracji!

Autor: Alicja Maszk; Ostatnia aktualizacja: 14.11.2024

Czy zajęcia z doradztwa zawodowego mogą być dla uczniów interesujące? W jaki sposób zaangażować młodzież do aktywnego uczestnictwa w przedmiocie, który - w ich odczuciu - obciąża jedynie przeładowany szkolny grafik? Mamy sprawdzoną receptę! Zapraszamy po garść inspiracji, które pomogą obudzić zaangażowanie Twoich uczniów.

Po co uczniom doradztwo zawodowe?

Zanim przejdziemy do planowania i realizacji zajęć z doradztwa zawodowego, warto zadać sobie pytanie: „Jaki jest cel tego przedmiotu?”. Jeśli bowiem sami wahamy się nad odpowiedzią, to nie powinniśmy oczekiwać, że nasi podopieczni zjawią się na zajęciach pełni entuzjazmu i zaangażowania w planowanie własnej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Realizowanie jakichkolwiek lekcji bez przekonania, że są one ważne i potrzebne, może przynieść więcej obustronnych szkód niż pożytku.

Nasza postawa i zaangażowanie w realizację zajęć mają zatem szansę korzystnie wpłynąć na ich przebieg, a co za tym idzie - efektywnie wesprzeć pokolenie przyszłych pracowników i pracodawców.

Kim jest uczeń klas 7-8 szkoły podstawowej?

Planując działania z zakresu doradztwa zawodowego, warto zastanowić się do kogo właściwie są one skierowane. Uczniowie klas 7 i 8 szkoły podstawowej to zróżnicowani indywidualiści - wrażliwi lub pewni siebie, wycofani lub towarzyscy, zainteresowani pochłanianiem wiedzy lub obojętni na nowe doświadczenia edukacyjne. Przeważnie jednak łączy ich jedno – obawa wobec przyszłości, która w świetle dynamicznych zmian klaruje się jako nieprzewidywalna, złożona i niepewna.

Warto najpierw poznać uczniów, ich opinie, wątpliwości i potrzeby, zamiast skupiać się na konieczności zrealizowania materiału za wszelką cenę. Przeznaczmy chociaż część pierwszych zajęć na dyskusję lub burzę mózgów, aby zweryfikować zarówno wiedzę młodych ludzi na temat samej istoty doradztwa zawodowego, jak i ich oczekiwania i wyobrażenia z nim związane. Zdecydowanie łatwiej pracuje się w zespole, który nie jest dla nas jedynie anonimową grupą odbiorców.

Do czego zobowiązuje nas prawo?

Pomimo tego, że potrzeby uczniów stanowią dla nas priorytet, to nie możemy działać poza obowiązującym nas prawem. Treści programowe, sposób ich realizacji, a także terminy i zadania doradcy zawodowego są określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego. Zgodnie z tym dokumentem, tematyka zajęć realizowanych w klasach 7 i 8 powinna obejmować m.in.: poznawanie własnych zasobów, świat zawodów i rynek pracy, ścieżki edukacyjne i idea uczenia się przez całe życie, a także planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych. Więcej szczegółów na ten temat pod linkiem Rozporządzenie o doradztwie zawodowym.

Siódma klasa to czas na…

Siódma klasa to idealny moment na zabawę w obszarze doradztwa zawodowego. To czas dla uczniów na poznawanie i odkrywanie własnych zasobów - umiejętności, talentów, pasji, a także mocnych i słabych stron. Siódma klasa to również dobry moment na eksplorowanie świata zawodów oraz poznawanie systemu edukacji.

Ten przedostatni rok szkoły podstawowej to okres pozbawiony presji związanej ze zbliżającymi się egzaminami i co za tym idzie – koniecznością podejmowania decyzji i wyzwań edukacyjno-zawodowych. Warto zatem poświęcić ten czas na wdrażanie działań doradczych w różnorodnej formie – zabaw, gier, dyskusji, ćwiczeń w grupach, czy też pracy indywidualnej.

Doradztwo zawodowe w klasie 7 – czas na praktykę!

Krzyżówki

Angażują, rozwijają koncentrację i kompetencje językowe, są łatwe i przyjemne w odbiorze – krzyżówki! A skoro o doradztwie zawodowym mowa, to stworzyliśmy krzyżówki zawodoznawcze. Warto wykorzystać je m.in. jako wstęp do poznawania świata zawodów, ale posłużą również w ramach utrwalenia bądź wstępnego zweryfikowania wiedzy uczniów.

Proponujemy trzy wersje krzyżówek, zarówno w formie interaktywnej, jak i do wydruku w pdf. Wybierając opcję drugą polecamy podzielić klasę na mniejsze zespoły (3-5 osób). Każda drużyna otrzymuje po jednej krzyżówce. Po ustaleniu czasu pracy (ok. 15 minut) uczniowie odgadują hasła, pod którymi kryją się nazwy przedstawicieli zawodów. Litery z pól oznaczonych cyframi utworzą hasło główne – zawodoznawstwo.

Szczegółowy opis pomysłu na lekcję „Krzyżówki z zawodami” i materiały do pobrania znajdziesz tutaj >>.

Talenty uczniów

Zastanawiasz się, w jaki sposób zachęcić uczniów do refleksji nad ich talentami, umiejętnościami i predyspozycjami? Być może łatwiej będzie im podjąć to wyzwanie, konfrontując się z doświadczeniami innych rówieśników? Historie kwitnących talentów to opisy pięciu młodych osób, które posiadają różne zdolności i pasje. Odpowiadając na zawarte pod historiami pytania, uczniowie uczą się rozpoznawać i nazywać umiejętności oraz mocne strony rówieśników, jednocześnie określając ich przydatność w kontekście pracy w różnych zawodach.

Co lubię, czego nie lubię?

Kolejne wartościowe ćwiczenie do indywidualnej autorefleksji, które warto zaproponować uczniom klasy siódmej, to “Co lubię, czego nie lubię” (scenariusz zajęć z wykorzystaniem tabeli do samodzielnego wypełnienia znajdziesz w publikacji Szkoła, praca, przyszłość na str. 10). Zanim przekażemy podopiecznym ćwiczenie, porozmawiajmy z nimi o sensie tego zadania. Zasygnalizujmy, że tabelę wypełniają sami dla siebie i nie mają obowiązku dzielenia się z nikim wynikami. Warto, aby uczniowie wykonali ćwiczenie w skupieniu oraz zgodzie ze sobą. Tabela może być też traktowana jako element portfolio, które uczniowie systematycznie uzupełniają przez cały rok szkolny.

Poznawanie Mapy Karier

Eksplorowanie świata zawodów może odbywać się w różnorodnej formie – poprzez zabawę, quizy, czy prezentacje. Szczegółowe opisy ponad 800 zawodów wraz ze ścieżką edukacyjną i statystykami znajdziecie w Mapie Karier w zakładce Ścieżki kariery.

Zabawa zawodoznawcza: Zgadnij zawód!

Łączymy przyjemne z pożytecznym, dzięki czemu stworzyliśmy nową, wciągającą grę karcianą Zgadnij zawód. Poprzez zabawę uczniowie utrwalają znajomość poszczególnych zawodów oraz systematyzują wiedzę na temat tego, czym zajmują się ich przedstawiciele. Uwaga – gra wciągająca nie tylko dla młodzieży!

Wskazówki, jak przeprowadzić w klasie grę „Zgadnij zawód” i karteczki do pobrania w PDF znajdziesz tutaj >>.

Ósma klasa to czas na…

Oczekiwania uczniów klas ósmych wobec doradztwa zawodowego są inne niż u młodszych koleżanek i kolegów. Być może część z nich odczuwa niechęć w stosunku do zajęć, które nie przygotowują ich do egzaminu w ósmoklasisty. Jest to całkowicie naturalne i wymaga od nas, doradców zawodowych, większej wyrozumiałości i wyjścia naprzeciw oczekiwaniom podopiecznych. Nie oznacza to jednak, że mamy modyfikować program zajęć. Warto natomiast wykazać się pewną elastycznością w planowaniu działań doradczych na tym etapie.

Ósma klasa to bowiem czas na podejmowanie ważnych decyzji edukacyjno-zawodowych, zatem paradoksalnie, nasza rola może się tu okazać nieoceniona! Ten ostatni etap szkoły podstawowej to moment, w którym młodzi ludzie liczą w szczególności na nasze wsparcie, ale również oczekują konkretnych informacji i wskazówek dotyczących możliwości dalszej edukacji.

Doradztwo zawodowe w klasie 8 – czas na praktykę!

Omówienie rekrutacji

Pamiętajmy, że zadanie to leży nie tylko w gestii wychowawcy. Również doradcy zawodowi powinni stanowić kompendium wiedzy na temat rekrutacji do szkół ponadpodstawowych. Ważne, aby poświęcić przynajmniej część zajęć na omówienie zagadnień związanych m.in. z terminami rekrutacji, punktacją oraz wymaganymi dokumentami. Po szczegółowe informacje z tego zakresu zapraszamy do artykułu Mapy Karier Jak wybrać szkołę ponadpodstawową cz. 3 - zasady rekrutacji - etapy, terminy, punktacja.

Do eksplorowania szkół w okolicy polecamy strony: Wasza Edukacja i rspo.gov.pl. Dzięki możliwości filtrowania według różnych kategorii (lokalizacja, typ placówki, oferowane języki obce) uczniowie w przystępny sposób mogą poszukiwać szkół, które spełnią ich oczekiwania i kryteria. Dodatkowym atutem proponowanych portali, jest możliwość bezpośredniego wejścia na stronę każdej placówki.

Realizując wyłącznie obowiązkowe zajęcia z doradztwa zawodowego, bez dodatkowych godzin przeznaczonych na indywidualne spotkania z uczniami, nasze możliwości pełnego wsparcia młodych osób są ograniczone.

Wychodząc naprzeciw potrzebom szkolnych doradców zawodowych, ale przede wszystkim naszych podopiecznych, stworzyliśmy bezpłatny cykl mailowy “Co po podstawówce? Wybierz szkołę w tydzień” (zapisy pod tym linkiem: Wybierz szkołę w tydzień). Po zarejestrowaniu się, przez kolejne 7 dni uczeń otrzymuje maile z informacjami, wskazówkami oraz niezobowiązującymi ćwiczeniami do wykonania. Treści obejmują m.in. kryteria wyboru szkół, profile i kierunki kształcenia, a także różnice między poszczególnymi typami placówek (branżowa, liceum, technikum).

Testować czy nie?

Zapewne niektórzy z nas – doradców zawodowych – zastanawiają się, na ile nasze kompetencje i wiedza pozwalają na przeprowadzanie wśród uczniów indywidualnej diagnozy w postaci testów. Decydując się na wykorzystanie kwestionariuszy, warto pamiętać o rzetelnym wstępie – rozmowie z podopiecznymi. W ramach zajęć grupowych testy powinny być traktowane wyłącznie jako dodatkowy, niezobowiązujący element pracy doradczej. Młodzi ludzie mają bowiem tendencję do przywiązywania się do wyników kwestionariuszy dotyczących autoanalizy. Naszą rolą jest uświadomienie im, że wszelkiego rodzaju testy stanowią jedynie wskazówkę, nie zaś ostateczną diagnozę w kontekście wyboru kierunku kształcenia. W tym artykule skupimy się na ćwiczeniach, które – idąc z duchem czasu – uczniowie mogą wykonać online. Testy, które polecamy wykorzystać przy diagnozie i autodiagnozie to:

test predyspozycji zawodowych Kompetencjometr,
darmowy test osobowości 16 Personalities,
Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych.

Sprawdzą się one zarówno w pracy z uczniami klas ósmych, jak i starszą młodzieżą, a nawet osobami dorosłymi.

Jeśli szukasz bardziej szczegółowych informacji na temat diagnozy, zapraszamy do obejrzenia webinaru dostępnego na kanale YouTube Mapy Karier „Diagnostyka w doradztwie zawodowym”, zorganizowanego we współpracy z prof. Małgorzatą Rosalską.

Jednym z najpopularniejszych narzędzi Mapy Karier jest innowacyjny nie-test czyli Filtr preferencji Mapy Karier (tutaj znajdziesz instrukcję, jak korzystać z Filtra). Po odznaczeniu wariantów, które nas nie dotyczą, kompas wyświetla informacje o zawodach, które są w 100% dostosowane do naszych preferencji. Podsumowaniem korzystania z Filtra zawsze powinna być rozmowa z uczniami i wspólne przeanalizowanie wyników.

Kilka słów o kompetencjach miękkich

W obliczu dynamicznie rozwijającego się rynku pracy, powszechnie mówi się o kompetencjach przyszłości. Umożliwiają one między innymi sprawne dostosowywanie się do bieżących zmian warunków i miejsca pracy. W tym kontekście szczególną rolę odgrywają kompetencje miękkie, takie jak kreatywność, elastyczność, otwartość na nowe doświadczenia oraz umiejętność pracy zespołowej. Doskonałym narzędziem do pracy w obszarze wzmacniania i rozwijania u uczniów kompetencji miękkich są Karty kompetencji miękkich. Scenariusz zajęć z ich wykorzystaniem znajdziecie w pomyśle na lekcję „Miękkie lądowanie Twoich uczniów? Kompetencje miękkie!”.

Gra: Wymień trzy (zawody)

Droga do podjęcia decyzji związanej z wyborem ścieżki kształcenia może stanowić intensywny proces. Warto zatem dać uczniom chwilę na oddech. Gry i zabawy są mile widziane w każdej grupie wiekowej. Proponujemy zmodyfikowaną wersję popularnej gry „Wymień 3 zawody”, czyli „Wymień trzy”, np. „Wymień trzy sposoby poszukiwania pracy”, „Wymień swoje 3 mocne strony”, „Wymień 3 powody, dla których ktoś może zmieniać pracę” itp. Taka alternatywa może okazać się znakomitym urozmaiceniem zajęć i z pewnością zaangażuje uczniów.

Materiały do wydrukowania lub wersję interaktywną gry znajdziesz tutaj >>.

Gra karciana net.WORK

Poszukujesz kreatywnego narzędzia, które zainteresuje uczniów i które możesz wykorzystać do pracy w niemal każdej grupie wiekowej? Zapraszamy do zakupu innowacyjnego produktu Mapy Karier – zawodoznawczej gry edukacyjnej net.WORK. Dzięki trzem poziomom kart gra sprawdzi się zarówno w pracy z uczniami klas 1-3 oraz 4-6 szkoły podstawowej, jak i w klasach 7-8, a także w szkołach ponadpodstawowych. Dodatkowym atutem są zamieszczone na kartach zawodów kody QR, które po zeskanowaniu przenoszą odbiorcę do Ścieżek kariery Mapy Karier.

Dodatkowe zasoby

Zależy Ci na tym, aby rodzice Twoich uczniów byli świadomi znaczenia działań doradczych w szkole? Zachęcam do skorzystania z naszego wzoru listu do rodziców.

Nie wiesz w jaki sposób przeprowadzić skuteczną, motywującą indywidualną rozmowę doradczą z uczniem? Zajrzyj do poradnika „Indywidualna rozmowa doradcza”.

Inspiracji szukaj także na naszej interaktywnej tablicy – Karierowy niezbędnik.

Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać:

Masz pytania dotyczące artykułu? A może chcesz podzielić się własnym doświadczeniem i wskazówkami, dotyczącymi realizacji zajęć z doradztwa zawodowego? Napisz do nas: kontakt@mapakarier.org.