Doradztwo zawodowe w szkole ponadpodstawowej cz. II – bank pomysłów dla Ciebie i Twoich uczniów
Autor: Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 22.03.2023
Zastanawiasz się, jakie tematy należy zrealizować na lekcjach doradztwa zawodowego i skąd czerpać inspiracje do działań doradczych, które będą zarówno skuteczne, jak i atrakcyjne dla uczniów? Zapoznaj się z naszymi pomysłami na to, jak poprowadzić ciekawe i angażujące lekcje oraz z propozycjami materiałów, które wzbogacą prowadzone przez Ciebie działania z zakresu doradztwa zawodowego.
Poniższy artykuł stanowi część II naszego minikompendium wiedzy na temat organizacji i realizacji doradztwa zawodowego w szkole ponadpodstawowej. W części I: Doradztwo zawodowe w szkole ponadpodstawowej – jak to ogarnąć organizacyjnie? opisałam, w jaki sposób od podstaw, krok po kroku, zorganizować swoje działania jako doradcy szkolnego, a także uwzględniłam aspekty przepisów prawnych, wymiaru etatu i zakresu obowiązków doradcy.
W tym artykule natomiast znajdziesz:
- spis treści programowych obowiązkowych do realizacji w ramach przedmiotu „doradztwo zawodowe”;
- pomysły na to, jak poprowadzić ciekawe i angażujące lekcje doradztwa zawodowego;
- propozycje atrakcyjnych materiałów i pomocy naukowych, które wzbogacą prowadzone przez Ciebie działania doradcze.
Zatem… Daj się zainspirować!
Obowiązkowe do realizacji treści edukacyjne
Jakie tematy muszę zrealizować podczas lekcji doradztwa?
Doradztwo zawodowe jako przedmiot nie ma na razie określonej podstawy programowej, a jedynie treści programowe, zapisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz. U. poz. 325). Tematy lekcji możesz więc dobierać dowolnie – pod warunkiem, że realizują treści programowe. Weź też pod uwagę potrzeby Twoich uczniów, potrzeby szkoły i aktualne trendy na rynku pracy.
Pamiętaj, by uważnie zaplanować lekcje i tematy, które chcesz zrealizować. W szkołach ponadpodstawowych przedmiot „doradztwo zawodowe” realizowany jest w niewielkim wymiarze godzin – 10 godzin lekcyjnych na wszystkie lata nauki, zatem postaraj się każdą lekcję maksymalnie wykorzystać. Więcej o sposobie organizacji lekcji doradztwa przeczytasz w artykule: Doradztwo zawodowe w szkole ponadpodstawowej cz. I – jak to ogarnąć organizacyjnie?
Jeśli chcesz, możesz skorzystać z zasobów Mapy Karier w realizacji wszystkich treści programowych z rozporządzenia. Przygotowałam specjalną TABELĘ, w której znajdziesz zestawienie treści programowych do realizacji w szkołach ponadpodstawowych i propozycje zasobów Mapy Karier, które możesz wykorzystać.
Gdzie znajdę podręcznik do doradztwa zawodowego?
Aktualnie nie istnieją oficjalnie dopuszczone do użytku podręczniki do nauczania przedmiotu “doradztwo zawodowe” (stan na 01.09.2022). W zasobach internetowych różnych instytucji i organizacji znajdziesz jednak mnóstwo wartościowych treści pomocnych w prowadzeniu lekcji doradztwa.
Zachęcamy Cię do czerpania pełnymi garściami z tego, co mamy do zaoferowania w zasobach Mapy Karier, szczególnie w podstronie Pomysły na lekcje. Znajdziesz tam nie tylko szczegółowe konspekty zajęć z wskazanymi punktami treści programowych, które podczas danej lekcji zrealizujesz, ale także inne pomysły: pojedyncze formy i metody pracy, gry aktywizujące i integrujące uczniów.
Pomysły możesz filtrować m. in. w zależności od poziomu edukacyjnego, dla którego chcesz poprowadzić zajęcia.
Szczególnie polecam Ci realizację dwóch Pomysłów na lekcję, przeznaczonych dla szkół ponadpodstawowych:
1. Taką mamy umowę!, który:
- wprowadza uczniów w tajniki prawa pracy, w tym rodzajów umów – w zależności od wykonywanej pracy;
- realizuje treść programową z obszaru 2. Świat zawodów i rynek pracy:
2.3. Uczeń porównuje formy zatrudnienia i możliwości funkcjonowania na rynku pracy jako pracownik, pracodawca lub osoba prowadząca działalność gospodarczą oraz analizuje podstawy prawa pracy, w tym rodzaje umów o pracę, sposoby ich rozwiązywania, prawa i obowiązki pracownika.
2. Warto mieć wartości, czyli co jest dla mnie ważne w pracy?, który:
- skłania uczniów do refleksji na temat swoich wartości i związanych z nimi oczekiwań wobec planowanej ścieżki kariery;
- realizuje treść programową z obszaru 1. Poznanie własnych zasobów:
1.6 Uczeń określa własny system wartości, w tym wartości związanych z pracą i etyką zawodową.
Mnóstwo ciekawych inspiracji zdobędziesz, oglądając webinar Mapy Karier “Doradztwo zawodowe w liceum. Scenariusze i praktyczne wskazówki”. Gościem wydarzenia była nasza zaprzyjaźniona doradczyni zawodowa Ewa Rostańska-Ciach, która opowiedziała o codziennych aspektach pracy doradcy w liceum, zaś członkinie zespołu Mapy Karier krok po kroku wyjaśniły, jak przeprowadzić wymienione powyżej scenariusze lekcji.
Jeśli poszukujesz poradników metodycznych, odwiedź podstronę Ośrodka Rozwoju Edukacji dotyczącą doradztwa zawodowego. Znajdziesz tam bieżące informacje, zaproszenia na szkolenia i konferencje, a także wiele materiałów metodycznych – przede wszystkim Vademecum doradcy, a w nim zgromadzone akty prawne, publikacje, a nawet narzędzia diagnostyczne dla doradców.
Bardzo wartościowe materiały znajdziesz także na Platformie Edukacyjnej Ministerstwa Edukacji i Nauki, gdzie zamieszczone są e-Zasoby dla szkół ponadpodstawowych i osób dorosłych (oraz pozostałych poziomów edukacyjnych) na temat zawodów – są tam szczegółowe opisy, filmy oraz ciekawe, interaktywne zadania dla uczniów.
Bank pomysłów i inspiracji
WEBINARY MAPY KARIER
Na kanale YouTube Mapy Karier znajdziesz nagrania wszystkich przeprowadzonych przez nas dotąd webinarów. Nagrania zawierają spis treści, dzięki któremu możesz wygodnie przejść do interesujących Cię momentów webinaru.
Dla ułatwienia pogrupowaliśmy opublikowane nagrania w playlisty tematyczne – np. Kompendium wiedzy doradcy zawodowego, w którym znajdziesz wszystkie webinary dotyczące bezpośrednio codziennej pracy doradczej. Te nagrania pozwolą Ci znaleźć odpowiedzi m. in. na pytania:
- Jak stworzyć Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego?
- Jak prowadzić ciekawe lekcje doradztwa – również online?
- Jak rozwijać z uczniami kompetencje miękkie?
- Jak wykorzystać Mapę Karier na zajęciach doradztwa zawodowego i podczas indywidualnych spotkań?
Jeśli więc dopiero zaczynasz pracę doradcy w szkole i większość z powyższych zagadnień to dla Ciebie zupełne nowości lub też szukasz inspiracji i wsparcia merytorycznego, możesz potraktować obejrzenie naszej playlisty jako przyspieszony kurs online. Uważne obejrzenie wszystkich naszych webinarów bez wątpienia wzbogaci Twoją pracę i pozwoli Ci zdobyć nowe kompetencje oraz wiele nowych pomysłów na poprowadzenie lekcji i inne działania doradcze.
PADLET “KARIEROWY NIEZBĘDNIK LICEALISTY”
Czy znasz już padlety Mapy Karier?
Padlet to aplikacja, dzięki której możemy gromadzić różne zasoby cyfrowe, a także dzielić się nimi z innymi użytkownikami. Formą przypomina wirtualną tablicę, na której możesz „zawieszać” różne materiały.
Jednym z najbogatszych w treść padletów, które utworzyliśmy dla uczniów, jest Karierowy Niezbędnik. Zgromadziliśmy tam wiele materiałów, które mogą być cenne w świadomym planowaniu kariery, m. in.:
- informacje o uczelniach i kierunkach studiów,
- informacje o zawodach oraz metody sprawdzenia, jaki zawód do nas pasuje,
- ciekawe źródła wiedzy o nowych trendach w edukacji i na rynkach pracy.
Możesz samodzielnie przejrzeć treści z Karierowego Niezbędnika i część z nich wysłać swoim uczniom albo wysłać uczniom link do całego padletu. A może poeksplorujecie tablicę wspólnie podczas lekcji? Z tego narzędzia możesz korzystać, jak tylko chcesz. A jeśli znasz jakieś ciekawe materiały, które wzbogaciłyby Karierowy Niezbędnik, koniecznie się nimi z nami podziel!
#ZAWODOWYSTREAM MAPY KARIER
#ZawodowyStream to wywiady z przedstawiciel(k)ami różnych (często nietypowych) zawodów. Celem projektu jest pokazanie młodzieży, czym na co dzień zajmują się w pracy przedstawicielki i przedstawiciele poszczególnych branż, jakie kompetencje są w danym zawodzie najważniejsze oraz gdzie można zdobyć kluczowe umiejętności i doświadczenie zawodowe.
Chcesz pokazać uczniom, czy można zrobić karierę w lesie, jak zarabiać w internecie lub na czym naprawdę polega praca menedżerów? Zajrzyj koniecznie na kanał #ZawodowyStream na platformie YouTube, obejrzyj interesujące Cię wywiady i podeślij linki do nich swoim uczniom! Na kanale znajdziesz nagrania ze wszystkich dotychczas przeprowadzonych rozmów. Filmy mają wgrane spisy treści, więc możesz łatwo odtworzyć podczas lekcji lub przesłać uczniom wybrane fragmenty nagrania.
Z naszych #ZawodowychStreamów powstają też inne kreatywne treści, które możesz wykorzystywać w działaniach z uczniami:
- padlety, w których zbieramy informacje i materiały dotyczące danej branży: np.
- sketchnotki: np.
EDUKACYJNE KANAŁY YOUTUBE
YouTube jest często demonizowany przez dorosłych jako miejsce w internecie, gdzie młodzież traci za dużo czasu na oglądanie bezwartościowych, a czasem nawet szkodliwych treści. Na platformie tej można jednak znaleźć wiele mądrych i ciekawych materiałów edukacyjnych.
Na blogu w Strefie Młodzieży znajdziesz rozbudowany artykuł Skąd czerpać wiedzę o zawodach? Cz.1 Najciekawsze kanały YouTube o polecanych przez nas kanałach na YouTube z zasobami zawodoznawczymi.
Zapoznaj się z kanałami, które dotyczą ogólnych kwestii związanych z doradztwem np. rozwijania takich postaw i kompetencji, które pomagają odnieść sukces. Zobacz, jakie ciekawe treści znajdują się na kanałach:
- Rozwijam skrzydła – edukacyjne filmy animowane podejmujące ważne tematy z zakresu doradztwa zawodowego, takie jak: Zmiana - stały element życia czy Zainteresowania - inspiracja do działania i sposób na relaks.
- Nieprzeciętne życie – animacje rysunkowe o książkach oraz – jak twierdzi autor – „o wszystkim, co ulepsza nasze życie”. Może Ciebie i Twoich uczniów zainteresuje Jak MNIEJ MYŚLEĆ lub 6 Porannych Nawyków Ludzi Sukcesu?
Spróbuj wzbogacić prowadzoną przez siebie lekcję doradztwa lub godzinę wychowawczą o wyświetlenie takiego filmu – może być to wstęp do pasjonującej dyskusji na dany temat. A może skorzystasz z metody odwróconej lekcji? Wyślij uczniom wybrany film przed lekcją – będą mogli przygotować się do dyskusji, która ich czeka!
E-LEARNING I KURSY ONLINE
Podczas nauki w szkołach ponadpodstawowych nasi uczniowie zmieniają się w młodych dorosłych, zatem możesz ich tak traktować! Część tematów realizujących obowiązkowe treści programowe z rozporządzenia możesz zaproponować licealistom do samodzielnej realizacji – oczywiście jeśli zadbasz o ciekawe materiały i wyczerpującą instrukcję.
Przeprowadź zajęcia, które pomogą Twoim uczniom odkryć mocidei lifelong learning: Nauka przez całe życie? Zdecydowanie tak!, a następnie zaproponuj im samodzielną naukę poprzez dostępne w internecie platformy e-learningowe. W ten sposób uczniowie mogą rozwijać swoje naukowe zainteresowania we własnym tempie, z uwzględnieniem tych tematów, które najbardziej ich zaciekawiły, a Ty jako doradca zrealizujesz treści programowe z obszaru 3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie:
- 3.1 Uczeń korzysta ze źródeł informacji dotyczących dalszego kształcenia formalnego, pozaformalnego i nieformalnego;
- 3.2 dla LO, 3.3 dla technikum i szkoły branżowej I st.: Uczeń określa korzyści wynikające z uczenia się przez całe życie w rozwoju osobistym i zawodowym.
Propozycje platform edukacyjnych (bezpłatne kursy w języku polskim):
Navoica.pl - polska platforma edukacyjna typu MOOC (masowe otwarte kursy online), na której znajdziesz kursy przygotowane przez polskie uczelnie i instytucje. Ciekawostka: nazwa platformy pochodzi od legendarnej Nawojki, która w XV w. podszyła się pod mężczyznę, by móc uczyć się na Akademii Krakowskiej (prawo wówczas zakazywało kobietom studiować).
IBM SkillsBuild - to platforma edukacyjna firmy IBM, która wspiera rozwijanie różnych umiejętności - w tym szczególnie bogata jest oferta kursów dotyczących tzw. kompetencji przyszłości.
Platforma Google Internetowe Rewolucje - znajdziesz tam listę kursów na temat rozwoju kariery, ale także marketingu internetowego oraz danych i technologii.
Szczególnie interesująco wygląda poniższa propozycja. A Ty, który z tych kursów polecisz swoim uczniom?
Jakie metody i materiały są dla uczniów najbardziej atrakcyjne?
Celem doradztwa jest nie tyle nauczenie młodych ludzi różnych zagadnień, co zainspirowanie ich i zachęcenie do refleksji i poszukiwań. Nie od dziś wiadomo, że do każdej osoby trafiają inne metody i formy nauki – dla jednych najbardziej inspirująca jest pasjonująca przemowa, dla niektórych tajemnicza, symboliczna fotografia lub dynamiczny, atrakcyjny film, a jeszcze dla innych treść, którą mogą zgłębić samodzielnie, we własnym zaciszu. Czasem, by wyrobić sobie opinię na temat jakiegoś zagadnienia, potrzebna jest dynamika grupy, interakcja czy dyskusja. Każdy z naszych uczniów co innego uzna za ciekawe, dlatego tak ważne jest, by stosować zróżnicowane metody pracy i źródła wiedzy.
W artykule zaproponowałam Ci możliwości zrealizowania treści programowych z doradztwa zawodowego dla szkoły ponadpodstawowej na bazie materiałów Mapy Karier oraz przedstawiłam różne pomysły na to, z jakich innych ciekawych źródeł wiedzy i inspiracji możesz skorzystać. Oczywiście nie jest to i nigdy nie będzie zamknięty katalog!
Zachęcam Cię do rozwijania tych metod, które przynoszą Twoim zdaniem najlepsze rezultaty, ale także do poszukiwania wciąż nowych pomysłów! A wszystkim tym, co sprawdzi się w Twojej codziennej pracy doradczej, jak również znalezionymi przez Ciebie nowymi inspiracjami koniecznie podziel się z nami na kontakt@mapakarier.org.
O autorce artykułu:
Marta Wrzosek - jako pracownik Fundacji Katalyst Education współtworzy Mapę Karier, a także od ponad 10 lat pracuje jako pedagog i doradca zawodowy w publicznej oświacie, ponadto współpracuje jako ekspert z organizacjami pozarządowymi, prowadząc konsultacje, szkolenia i warsztaty dla młodzieży, rodziców oraz nauczycieli i pedagogów, wydaje autorskie publikacje i poradniki, a także realizuje i koordynuje projekty młodzieżowe oraz działania z zakresu kreatywnej profilaktyki społecznej.
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać: