Orientacja zawodowa w klasach I-III. Podstawy prawne, teorie rozwojowe i pomysły na zajęcia

Autor: Klaudia Stano, Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 13.04.2023

Czy wiesz, że to właśnie pierwsze lata szkoły podstawowej są kluczowe dla dokonywanych w późniejszych latach wyborów zawodowych? Sprawdź, jak w ciekawy i zgodny z wymaganiami oświatowymi sposób realizować zajęcia z zakresu orientacji zawodowej dla najmłodszych uczniów.

Poniższy artykuł stanowi podsumowanie webinaru „Świat zawodów w klasach I-III. Pomysły na zajęcia dla najmłodszych uczniów”, który odbył się w lutym 2021 roku . Jego pełne nagranie możesz obejrzeć na kanale YouTube Mapy Karier. W poniższym tekście znajdziesz najważniejsze informacje oraz wszystkie linki i polecane przez nas materiały. Spis treści znajdziesz po lewej stronie (jeśli korzystasz z komputera) lub na dole ekranu (jeśli korzystasz z telefonu).

Dlaczego powinniśmy realizować orientację zawodową już w klasach I-III?

1. Jest to obowiązek wynikający z prawa oświatowego i rozporządzenia MEN

Na samym początku warto odpowiedzieć na pytanie, do czego jesteś zobowiązany jako nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej.

Należy pamiętać, że nauczyciel realizuje nie tylko cele edukacyjne, ale i wychowawcze. W dzieciach, które trafiają pod naszą opiekę, chcemy wykształcić kompetencje przygotowujące ich do dorosłego życia. Takie postrzeganie celów całego systemu oświaty jest zapisane w prawie oświatowym. Z tego też powodu szkoły zobowiązane są do prowadzenia działań z zakresu doradztwa zawodowego w celu wspierania dzieci i uczniów w procesie rozpoznawania zainteresowań i predyspozycji zawodowych oraz podejmowania świadomych decyzji edukacyjnych i zawodowych.

W Ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe zapisano, że szkoły prowadzą zaplanowane i systematyczne działania w zakresie doradztwa zawodowego, co oznacza, że orientacja zawodowa prowadzona w klasach I-III jest wstępem do prowadzonego w późniejszych latach edukacji właściwego doradztwa zawodowego. Jako nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej nie jesteś więc w tych działaniach sam(a) – powinieneś mieć wsparcie szkolnego koordynatora doradztwa zawodowego (każda szkoła ma obowiązek wyznaczyć osobę, która pełni tę funkcję) i to on odpowiada za coroczny Program Realizacji Doradztwa Zawodowego w ramach Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego.

Bardzo ważne jest rozróżnienie specyfiki działań z zakresu orientacji zawodowej od doradztwa zawodowego. Orientacja zawodowa, która zgodnie z ustawą jest prowadzona w klasach I–VI szkół podstawowych, ma na celu zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień. Nie chodzi więc o to, by już kilkuletnim dzieciom szukać przyszłego zawodu, lecz o to, by poszerzać ich wiedzę o świecie i pokazywać im możliwie najwięcej różnych opcji potencjalnego rozwoju zawodowego.

Konkretne zapisy dotyczące treści programowych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego. Wyróżniono tam 4 obszary, o których należy pamiętać przy prowadzeniu orientacji zawodowej:

• Poznanie siebie;
• Świat zawodów i rynek pracy;
• Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie;
• Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych.

Do każdego obszaru dodano szczegółowe zamierzenia, które pozwalają bardzo dobrze zaplanować realizację treści podczas zajęć lekcyjnych i zweryfikować to, czy prowadzone przez Ciebie działania są skuteczne. Na przykład obszar 1. Poznanie siebiema dopisane zamierzenie “1.4. Uczeń podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach”. Jest to wyraźny sygnał, że powinieneś podczas swoich lekcji uwzględnić temat osobowości człowieka, cech charakteru, zdolności oraz tego, co możemy uznać za swoje mocne, a co za słabe strony. Pamiętaj, że Twoje działania są elementem Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego, więc te treści nie muszą być realizowane przez Ciebie osobiście - możesz zaplanować warsztaty na ten temat i poprosić o ich realizację np. pedagoga lub właśnie szkolnego doradcę zawodowego.

W wymienionych treściach programowych uwagę zwraca zapis w 4. obszarze:

4.1. Uczeń opowiada kim chciałby zostać i co chciałby robić.

Zgodnie z różnymi teoriami rozwoju zawodowego, a także wynikami wielu badań, w naszej opinii zadawanie dzieciom w tym wieku pytania “Kim chciałbyś zostać w przyszłości?” jest niewłaściwe. Jest na to o wiele za wcześnie, bowiem dzieci na początku edukacji mają jeszcze bardzo ograniczoną wiedzę o świecie i poznały najczęściej tylko kilka zawodów ze swojego bezpośredniego otoczenia. Jesteśmy przekonani, że zbyt wczesne zadanie takiego pytania narzuca na dzieci presję odpowiedzi, a co za tym idzie określenia swoich aspiracji zawodowych. Może to spowodować zbyt wczesne przywiązanie się do podążania tą, określoną już drogą, a w konsekwencji odrzucenie innych opcji i ograniczenie perspektyw rozwoju.

Aby pozostać w zgodzie z obowiązkowymi do realizacji treściami programowymi z rozporządzenia, ale jednocześnie nie podejmować ryzyka zbyt wczesnego zadawania tego newralgicznego pytania, nauczyciel może stwarzać warunki do tego, by uczniowie, zainspirowani różnymi jego działaniami, mogli pomału kształtować w sobie myślenie o tym, kim chcą zostać. Powinniśmy z szacunkiem i otwartością wysłuchiwać dzieci, które dzielą się swoimi pomysłami i marzeniami na temat przyszłości, ale jednocześnie konsekwentnie poszerzać ich horyzonty.

Więcej o powodach, dla których zadawanie zbyt wcześnie pytania „Kim chciałbyś zostać?” jest błędem, przeczytasz w bardzo ciekawym artykule autorstwa psychologa Adama Granta (artykuł anglojęzyczny).

2. Orientacja zawodowa zapobiega przedwczesnemu wykluczeniu wielu opcji zawodowych

Mimo że pierwsze obowiązkowe lekcje doradztwa zawodowego uczniowie odbywają dopiero w VII klasie szkoły podstawowej, proces myślenia o własnej przyszłości zawodowej rozpoczyna się dużo wcześniej, już w wieku przedszkolnym. To wtedy dzieci zaczynają zdawać sobie sprawę z tego, że w przyszłości również będą pracować, tak jak ich opiekunowie, oraz wykształcają w sobie pierwsze przekonania dotyczące różnych zawodów. Mimo że uczniowie z wiekiem poznają coraz więcej zawodów, jednocześnie stopniowo odrzucają wiele potencjalnych ścieżek kariery.

Świetne wytłumaczenie tego, jak mogłoby się wydawać, paradoksu, oferuje teoria ograniczania i kompromisu, opracowana przez badaczkę i psycholożkę Lindę Gottfredson.

Według tej teorii, już w wieku 3-5 lat dzieci zaczynają tworzyć mapę umysłową dotyczącą koncepcji pracy, która następnie jest przekształcana w ciągu całego ich życia. Na tę mapę nakładanych jest wiele ograniczeń wynikających z czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Nałożone ograniczenia w efekcie tworzą przestrzeń zawodową, która z jednej strony jest dla danej osoby interesująca, a z drugiej – możliwa do osiągnięcia.

Linda Gottfredson, w dużym skrócie, identyfikuje następujące etapy ograniczania horyzontów zawodowych:

- Orientacja na role określone przez płeć (6 - 8 r. ż.)

Dzieci, na podstawie obserwacji otoczenia, zaczynają klasyfikować zawody i role społeczne jako w ich odczuciu bardziej „męskie” lub „damskie” i preferować te, które są zgodne z ich płcią.

- Orientacja na ocenę społeczną (9 - 13 r. ż.)

Dzieci dostrzegają, że niektóre zawody cieszą się w ich otoczeniu większym lub mniejszym statusem społecznym. Zaczynają podświadomie odrzucać te role zawodowe, które w ich środowisku i z ich obecnymi wynikami szkolnymi uznawane są za zbyt mało prestiżowe, i odwrotnie – te, do których w swojej ocenie nawet nie powinni aspirować (np. zbyt trudne do zdobycia).

- Orientacja na wewnętrzne, niepowtarzalne Ja (po 14 r. ż.)

W tym okresie (zauważ, że zbiega się on z rozpoczęciem obowiązkowych lekcji z doradztwa zawodowego) do głosu dochodzą krystalizujące się preferencje, wartości i predyspozycje. Młody człowiek eliminuje ze swojej mapy umysłowej zawody, które leżą poza kręgiem jego zainteresowań.

Ostatni etap rozpoczyna tzw. proces kompromisu, w którym osoba wybiera spośród opcji, których nie odrzuciła wcześniej i które są dla niej osiągalne (np. biorąc pod uwagę dostępność szkół i uczelni w regionie, popyt na dany zawód na rynku pracy itd.). 

Czy ten proces zachodzi raz na zawsze? Oczywiście z wiekiem możemy poszerzyć swoje horyzonty zawodowe pod wpływem m. in. konsultacji z doradcą zawodowym lub poznania osoby, która wykonuje nieznany nam zawód (lub zawód, na temat którego żywiliśmy niesłuszne przekonania). Pamiętajmy jednak, że proces ograniczania jako taki zachodzi w dzieciństwie i wczesnej młodości, a raz odrzucone opcje rzadko są ponownie rozważane. Z tego względu warto mieć na uwadze, jak opłacalną i długoterminową inwestycją są przemyślane działania z zakresu orientacji zawodowej w klasach I-III.

Jeżeli chcesz posłuchać o teorii Lindy Gottfredson na przykładzie chłopca dorastającego w mało zamożnej rodzinie, zapraszamy Cię do wysłuchania 10-minutowego fragmentu webinaru, w którym przedstawiamy historię Antka tłumacząc, w jaki sposób może przebiegać proces ograniczania horyzontów zawodowych. Bardziej szczegółowy opis teorii ograniczania i kompromisu znajdziesz w opracowaniu „Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych” na str. 85-98 autorstwa B. Bajcar i in.

3. Dzieci i nastolatkowie wybierają zawód spośród tych, które znają

Największe, globalne badanie aspiracji zawodowych najmłodszych uczniów Drawing The Future  z 2018 roku pokazuje, że większość dzieci w wieku 7-11 lat ogranicza się w swoich marzeniach do najpopularniejszych profesji. W ramach badania ponad 20 tys. dzieci z różnych krajów zostało poproszonych o narysowanie, w jakim zawodzie widzą się w przyszłości. Oto przykłady rysunków:

*Źródło: Drawing The Future,   Education & Employers Research 2018 * 

Źródło: Drawing The Future,   Education & Employers Research 2018

Źródło: Drawing The Future, Education & Employers Research 2018

Badacze dostrzegli również korelację pomiędzy szacowanym poziomem zamożności szkoły a marzeniami zawodowymi uczniów. W szkołach, do których uczęszczał większy odsetek dobrze sytuowanych uczniów, częściej wskazywano na zawody kojarzone z wyższym prestiżem społecznym, takie jak lekarz, prawnik, inżynier.

Czy z wiekiem aspiracje zawodowe młodzieży się zmieniają? Niekoniecznie. Globalne badanie OECD z 2020 r. „Praca marzeń? Aspiracje zawodowe nastolatków i przyszłość rynku pracy” pokazuje, że ponad połowa 15-latków spodziewa się, że w wieku 30 lat będzie pracować w jednym z 10 najbardziej popularnych zawodów. Podawane przez starszą młodzież zawody są nieco bardziej dopasowane do rynku pracy niż wskazania najmłodszych uczniów, jednak wciąż odbiegają od rynkowych realiów.

Mamy nadzieję, że wyniki powyższych badań zainspirują Cię do eksploracji świata zawodów już z najmłodszymi uczniami!

Na naszym blogu znajdziesz szczegółowe opracowanie wyników anglojęzycznego raportu „Praca marzeń? Aspiracje zawodowe nastolatków i przyszłość rynku pracy”. Zapraszamy do lektury! Z kolei tutaj przeczytasz szczegółowe wyniki badania Drawing The Future (dotyczące dzieci w wieku 7-11 lat).

4. Orientacja zawodowa w formie zabawy jest ważnym elementem rozwoju dziecka

We właściwym rozwoju psychicznym i osobowościowym dzieci fundamentalną rolę pełni zabawa. Poprzez zabawę dzieci nie tylko poznają otaczający świat, ale również kreują własny świat fantazji i marzeń, w którym wprowadzają różne autorskie pomysły i zasady. Zabawa pozwala na zdobywanie wiedzy, sprzyja poszerzaniu słownictwa, uczy przestrzegania norm i zasad, ułatwia nawiązywanie kontaktów społecznych, jest treningiem komunikacji, uczy współpracy i podejmowania decyzji. W zależności od formy zabawa trenuje też zdolności ruchowe, umożliwiając ciekawy i angażujący trening fizyczny. Zabawa to podstawowa forma aktywności dzieci od najmłodszych lat i nie sposób przecenić jej znaczenia. Zabawa jest też sposobem na przygotowanie dzieci do przyszłej roli zawodowej i pracowniczej, bowiem w naturalny sposób pozwala identyfikować czynności, które sprawiają im przyjemność, a później te, w których dzieci odnoszą sukcesy.

Teorię rozwoju zawodowego, która podkreśla wagę dziecięcej zabawy, opracował interdyscyplinarny zespół badaczy pod kierownictwem znanego badacza i ekonomisty E. Ginzberga.

Źródło: Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych. Przegląd teorii i metod, Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego - zeszyt nr 34, MPiPS 2006

  Badacze stwierdzili, że człowiek od momentu narodzin do osiągnięcia dorosłości przechodzi proces dojrzewania zawodowego od etapu fantazji do coraz większego realizmu. Podczas poszczególnych okresów życia, w miarę dorastania i rozwoju osobowości, przechodzimy też ewolucję zainteresowań i skłonności zawodowych.

- Stadium fantazji

To czas dzieciństwa, kiedy podejmujemy tzw. wybory wyobrażeniowe. Uwaga dzieci skupiona jest na zabawie, w której przejawiają się marzenia dotyczące ich roli zawodowej, ale są one nierealistyczne.

- Stadium próby

Dopiero w starszych latach szkolnych dzieci rozpoczynają okres tzw. wyborów na próbę. Zaczynają wtedy przejawiać konkretne zainteresowania, potem zdolności, jednak nie wykazują jeszcze zaangażowania w podejmowanie decyzji na temat przyszłości zawodowej, bo obserwują u siebie częste zmiany i nabywanie wciąż nowych umiejętności. W wieku adolescencji (w połowie drugiej dekady życia) nastolatkowie zaczynają weryfikować swoje życiowe wartości i wtedy nadchodzi etap przejściowy, który zbiega się z ukończeniem obowiązkowej nauki i podejmowaniem pierwszych samodzielnych, poważnych i dorosłych decyzji dotyczących dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego.

- Stadium realizmu

W momencie osiągnięcia formalnej dorosłości rozpoczyna się okres urealniania i integracji tożsamości. Wtedy to przechodzimy przez kolejne etapy od poszukiwania różnych inspiracji w celu świadomego zawężenia opcji wyborów dalszej drogi, przez okres krystalizacji, czyli ukonkretnienia swojej decyzji i podejmowania pierwszych aktywności zawodowych, aż do etapu specyfikacji, kiedy decydujemy się na specjalizację w jakiejś dziedzinie i określamy swoje wartości i rolę zawodową.

Dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej oczywiście kluczowa jest charakterystyka stadium fantazji. Warte podkreślenia jest to, że według tej teorii dziecięce zabawy nie ukazują w żaden sposób predyspozycji do zawodu.

Źródło: Psychologia preferencji i zainteresowań zawodowych. Przegląd teorii i metod, Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego - zeszyt nr 34, MPiPS 2006

Istotnym wnioskiem z teorii E. Ginzberga jest to, że na podstawie podejmowanych przez dzieci aktywności w ramach zabawy nie możemy jeszcze przewidywać i diagnozować przyszłych ról zawodowych! Znów – podobnie jak przy pytaniu „Kim chcesz zostać?” – jest na to o wiele za wcześnie. To, że dziecko w zabawie preferuje pewne czynności lub przyjmuje pewne role zawodowe, nie znaczy, że w jakiś podświadomy sposób ujawnia skłonności zawodowe. Jeśli 5-letnie dziecko lubi malować farbami i ma bogatą wyobraźnię, to NIE znaczy, że jest to przyszły artysta. Jeśli 6-letnie dziecko lubi układać klocki i znacznie szybciej niż rówieśnicy opanowało umiejętność tworzenia skomplikowanych konstrukcji, to NIE znaczy, że rośnie nam przyszły inżynier lub architekt. Znaczy to, że w danym momencie rozwoju dziecko lubi wykonywać daną czynność i dobrze sobie z nią radzi.

Zatem ważne jest, by skupiać się na ciągłym poszerzaniu horyzontów, zamiast na próbach jak najwcześniejszej diagnozy dziecka, narzucenia schematu i określenia ścieżki rozwoju. Temu poszerzaniu horyzontów służy orientacja zawodowa, która będzie bardzo skuteczna, jeśli zaproponujemy ją dzieciom w formie zabawy.

Interaktywne Miasto zawodów

Wiemy już, dlaczego warto razem z najmłodszymi uczniami poznawać rynek pracy i jego szerokie możliwości. Jak to jednak zrobić w praktyce, aby było efektywnie i ciekawie?

Zapraszamy do eksploracji całkowicie bezpłatnego, lubianego przez dzieci i wciąż rozwijającego sięMiasta zawodów, w którym znajdziesz aż 160 budynków (miejsc pracy) i ponad 620 przedstawicieli różnych zawodów.

Miasto Zawodów jest częścią projektu Mapa Karier.

Jak się poruszać po Mieście zawodów?

• Większość budynków to tzw. aktywne budynki, czyli takie, w które możesz kliknąć i w których znajdziesz przedstawicieli różnych zawodów. Zwiedzaj z uczniami różne zakątki Miasta i sprawdźcie, kto pracuje np. w stacji telewizyjnej.
• Gdy zainteresuje Cię któryś z zawodów, dowiedz się, na czym dokładnie polega praca w tej dziedzinie, w jaki sposób zdobyć wybrany zawód i jakie przedmioty szkolne są w nim najważniejsze.
• Pamiętaj, że w każdej chwili możesz zmienić wyświetlaną płeć zawodu, korzystając z przełącznika, który znajdziesz pod wyszukiwarką. Misją Mapy Karier jest przeciwdziałanie stereotypom płciowym. Chcemy pokazać, że każdy zawód może być z powodzeniem wykonywany zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn.
• Wyszukaj zawód lub budynek, o którym chcesz dowiedzieć się więcej, korzystając z wyszukiwarki w lewym górnym rogu. Jeżeli chcesz znaleźć konkretny zawód, wpisz jego nazwę oraz kliknij w ikonę sylwetki. Jeśli wolisz wyszukać budynek, wpisz jego nazwę i kliknij w ikonę trzech budynków. Po kliknięciu w obrazek budynku przeniesiesz się w odpowiednie miejsce na mapie.
• Odkrywaj różne zakątki Miasta za pomocą mapki w prawym dolnym rogu. Klikając w dowolne miejsce na mapce, zostaniesz w nie automatycznie przeniesiony. Granatowy prostokąt pokazuje Twoją obecną lokalizację.
• Dodatkową funkcjonalnością Miasta zawodów jest możliwość wylosowania kostką jednej z ponad 600 profesji. Wystarczy kliknąć w ikonę kostki do losowania.

Poniżej znajdziesz listę budynków, które szczególnie warto odwiedzić z uczniami klas I-III:

• restauracja
• boisko sportowe i/lub hala sportowa
• biuro architektoniczne i/lub biuro firmy budowlanej
• uniwersytet i/lub politechnika
• obserwatorium astronomiczne
• serwis sprzętu komputerowego
• muzeum
• statek

Aby poznać wszystkie funkcjonalności i możliwości Miasta zawodów, obejrzyj fragment webinaru, podczas którego krok po kroku pokazujemy, w jaki sposób poruszać się po naszej stronie.

Scenariusze angażujących zajęć dla klas I-III

Mimo że Miasto zawodów samo w sobie jest pomysłem na ciekawą i interaktywną lekcję (lub kilka lekcji), poniżej przedstawimy Ci dodatkowe aktywności, które możesz zrealizować na podstawie naszych materiałów.

Dlaczego warto skorzystać z naszych pomysłów na lekcje?

• są całkowicie bezpłatne i ich liczba wciąż się powiększa;
• cele zajęć są zgodne z treściami programowymi z Rozporządzenia MEN o doradztwie zawodowym z dn. 12 lutego 2019 r.;
• na stronie znajdziesz szczegółowy konspekt zajęć, również do pobrania w wygodnym formacie PDF;
• scenariusze zajęć są wzbogacone o dodatkowe materiały (np. do wydrukowania i wycięcia) i wskazują, jaki sprzęt jest potrzebny do przeprowadzenia lekcji.

Aby przejść bezpośrednio do konspektu zajęć, kliknij w nazwę wybranego scenariusza.

1. Wędrówka po Mieście zawodów

Zbuduj z uczniami własne miasto zawodów, wykorzystując materiały plastyczne oraz dostępne w Mapie Karier budynki i postaci do wydrukowania i wycięcia.

Pełen scenariusz zajęć oraz materiały do wydrukowania znajdziesz tutaj. 

2. Akcesoria zawodowe

Przynieś na zajęcia różnorodne przedmioty (nie)codziennego użytku i zachęć uczniów do zgadywania, w których zawodach przydają się te akcesoria (np. nożyczki, kask, owoc, teczka).

Pełen opis scenariusza znajdziesz tutaj.

3. Skąd się biorą przedmioty?

Czy Twoi uczniowie wiedzą, jakie zawody są zaangażowane w tworzenie przedmiotów codziennego użytku, takich jak meble, telefon komórkowy czy produkty żywnościowe? Porozmawiajcie o tym, skąd biorą się różne rzeczy i przeanalizujcie kompetencje osób, które je tworzą.

Opis tego pomysłu na zajęcia znajdziesz tutaj. 

4. Łamiemy stereotypy zawodowe

Dzięki tej prostej aktywności pomożesz uczniom dostrzec, że w zdecydowanej większości profesji realizować się mogą zarówno kobiety, jak i mężczyźni.

W pomyśle na zajęcia udostępniamy do wydrukowania rysunki postaci w wersji płci, która jest rzadziej kojarzona z przedstawionym zawodem.

Pełen opis scenariusza wraz z materiałami znajdziesz tutaj.

5. Zawodowe kalambury

Proponujemy Ci krótką i popularną grę, w której jeden uczeń wciela się w przedstawiciela wylosowanego zawodu, a reszta klasy odgaduje, o jaki zawód chodzi.

Jeżeli obawiasz się, że zawody automatycznie losowane z Mapy Karier będą zbyt trudne dla najmłodszych uczniów, wydrukuj przed zajęciami karty wybranych przez Ciebie zawodów (Ścieżki kariery -> profil wybranego zawodu -> „Drukuj”) lub ręcznie przygotuj karteczki z nazwami różnorodnych profesji.

Opis gry znajdziesz tutaj.

6. Kolorowanki

Jako oddzielną aktywność lub fragment opisanych wcześniej pomysłów na zajęcia wykorzystaj nasze kolorowanki przedstawicieli i przedstawicielek zawodów.

7.  Kto to powiedział?

Czy na podstawie krótkich opisów zadań zawodowych i umiejętności Twoi uczniowe odgadną, o jaki zawód chodzi? Wypróbujcie również wersję interaktywną!

Pełen opis scenariusza wraz z materiałami znajdziesz tutaj.

Dyplom dla odkrywców świata zawodów

Aby docenić aktywny udział uczniów w zajęciach, wręcz wszystkim dzieciom dyplom pod koniec zajęć. Dyplom gotowy do wydrukowania znajdziesz tutaj.

Dodatkowe inspiracje

Oprócz wykorzystywania Mapy Karier, zachęcamy Cię do podejmowania różnorodnych działań z zakresu orientacji zawodowej. Poniżej wymieniamy te, które w naszej ocenie są najprostsze do zrealizowania, a jednocześnie przynoszą młodym uczniom najwięcej korzyści.

Spotkania z przedstawicielami zawodów

Możliwość poznania osób z krwi i kości, które na co dzień wykorzystują swoją wiedzę do rozwiązywania realnych problemów, to świetny sposób na zaciekawienie uczniów rynkiem pracy i różnorodnymi dziedzinami wiedzy. Takie spotkania można również połączyć z realizacją podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej.

Warto organizować spotkania z zawodami (na żywo lub online), ponieważ:

• podwyższają motywację uczniów do nauki;
• pokazują praktyczne zastosowanie wiedzy i umiejętności zdobywanych w szkole;
• przełamują szkodliwe stereotypy;
• skłaniają dzieci do refleksji;
• umożliwiają poznanie realiów pracy w danym zawodzie np. poprzez zadawanie pytań gościom;
• zapobiegają wczesnemu wykluczeniu pewnych opcji zawodowych przez uczniów.

Zachęcamy do tego, aby na spotkania zapraszać:

• rodziców (po uprzednim wyjaśnieniu im, jak wielkie korzyści może mieć dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym zapoznawanie ich z różnymi zawodami);
• lokalnych pracodawców;
• wolontariuszy z całej Polski (jest to możliwe np. poprzez grupę na Facebooku Zaproś mnie na swoją lekcję).

Filmy pokazujące realia pracy różnych zawodów

Zorganizowanie spotkania z gościem nie zawsze jest możliwe ze względów logistycznych i/lub czasowych. Warto w codzienne zajęcia wplatać elementy orientacji zawodowej, np. puszczając uczniom filmy ukazujące kulisy pracy różnych profesji związanych z omawianym tematem.

Bardzo polecamy Ci filmy dostępne na platformie Career One Stop. Ich wielką zaletą jest czas trwania (do półtorej minuty) oraz ciekawa forma.

Strona oraz materiały wideo dostępne są jedynie w języku angielskim, jednak serwis można przetłumaczyć automatycznie na język polski i w ten sposób przeglądać nazwy zawodów i polską transkrypcję pod każdym filmem (jeżeli korzystasz z przeglądarki Google Chrome, wciśnij prawy przycisk myszy i zaznacz opcję „Tłumacz na język polski”).

Na platformie dostępne są filmy z 16 różnych obszarów, m.in.: Źródło: careeronestop.org (automatyczne tłumaczenie na język polski)

  W każdym z obszarów znajdziesz nawet kilkadziesiąt filmów o zawodach: Źródło: careeronestop.org (automatyczne tłumaczenie na język polski)

Warto odtwarzać filmy uczniom oraz opowiadać, co przedstawiają (jest to dokładnie opisane w transkrypcji pod filmem).

Wycieczki jako okazja do poznania różnych branż i zawodów

Orientacja zawodowa może odbywać się również niepostrzeżenie i „przy okazji”. Podczas wycieczek szkolnych zwracaj uwagę uczniów na to, z jakimi przedstawicielami zawodów spotykają się uczniowie oraz zachęcaj ich do zaobserwowania, na czym polega dana praca, czy im się podoba itd. Pamiętaj, aby po powrocie do szkoły znaleźć czas na refleksję, wymianę opinii i krótkie omówienie poznanych miejsc pracy.

To już wszystko! Jeśli artykuł Ci się spodobał i okazał się dla Ciebie użyteczny, przekaż link do wpisu lub do nagrania webinaru innym nauczycielom.

Nagranie webinaru znajdziesz poniżej:

Jeżeli podoba Ci się Mapa Karier, umieść link do naszej platformy na stronie internetowej szkoły i podaj dalej informację o naszych bezpłatnych zasobach. Będziemy bardzo wdzięczni!

Masz sprawdzone sposoby na angażujące zajęcia z zakresu orientacji zawodowej? Podziel się z nami pomysłem! Czekamy na Twoją wiadomość pod adresem: kontakt@mapakarier.org.