Dlaczego moje dziecko ma „doradztwo zawodowe” w planie lekcji?
Autor: Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 27.08.2024
Czym są zajęcia „doradztwa zawodowego" i w jaki sposób są realizowane w szkołach? Jaki jest cel tych lekcji i dlaczego doradztwo zawodowe jest tak ważne dla dzieci i młodzieży? Przeczytaj artykuł, by uzyskać odpowiedzi na te pytania.
Czym jest doradztwo zawodowe?
„Doradztwo zawodowe” powszechnie wywołuje skojarzenie z urzędami pracy i wsparciem osób bezrobotnych w poszukiwaniu pracy. Jednak w doradztwie zawodowym, z którym mamy do czynienia w systemie edukacji, wcale nie chodzi o doradzenie uczniowi, jaki ma wykonywać w przyszłości zawód. Nie? To dlaczego ten przedmiot w szkole się tak nazywa? Dobre pytanie - też się nad tym zastanawiamy! Ta nazwa ma niewiele wspólnego z rzeczywistością, bo przecież skoro na lekcjach np. matematyki dzieci uczą się… matematyki, czyli tego, jak liczyć, to czy na lekcjach doradztwa zawodowego uczą się… doradztwa, czyli tego, jak udzielać rad innym? Oczywiście nie – odkrywają na tych lekcjach swoje kompetencje i dowiadują, jak je rozwijać. Poznają różne zawody i uczą się o rynku pracy. Dlatego współcześni doradcy wolą określać się mentorami lub coachami kariery, bowiem te nazwy podkreślają, że jest to proces skupiony raczej na słuchaniu i wspieraniu niż na udzielaniu rad.
Odkładając jednak na bok rozważania semantyczne – na razie najpowszechniej stosowanym pojęciem jest doradztwo zawodowe lub edukacyjno-zawodowe. Dotyczy ono zarówno dzieci, młodzieży, jak i dorosłych – czy to wchodzących dopiero na rynek pracy, czy szukających zmiany w swoim rozwoju zawodowym, ale w tym artykule skupiamy się na doradztwie adresowanym do dzieci i młodzieży.
Istnieją różne definicje doradztwa, wszystkie jednak zgadzają się w tym, że jest to zorganizowany proces prowadzony przez wykwalifikowanego specjalistę, mający pomóc w podjęciu decyzji o dalszym rozwoju edukacyjno-zawodowym. Doradztwo ma sprawić, że dokonany wybór będzie poparty znajomością siebie oraz wiedzą o rynku pracy i systemie edukacji.
Z uwagi na dynamikę współczesnego świata, w tym sytuacji gospodarczej i rynku pracy, jest ogromnie ważna każda forma wsparcia, która sprawi, że młodzi ludzie będą lepiej przygotowani do odpowiedzi na pytania: jaka szkoła?; jakie studia (i czy w ogóle)?; jaka ścieżka kariery (i czy tylko jedna); jaka praca?
Dla dociekliwych:Jeśli chcesz sprawdzić, jakie dokładnie treści programowe realizowane są podczas lekcji doradztwa zawodowego i poprzez inne szkolne działania, znajdziesz je w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego, a także w zakładce na naszej stronie: Rozporządzenie o doradztwie zawodowym a Mapa Karier.
Doradztwo zawodowe w systemie edukacji
Być może wiesz już, że doradztwo edukacyjno-zawodowe stało się trwałym elementem systemu edukacji. Od 2018 r. (gdy nastąpiła reforma edukacji przywracająca ośmioklasową szkołę podstawową) obowiązkiem szkół jest prowadzenie działań z zakresu doradztwa zawodowego. Powinny być one zaplanowane i zapisane w Wewnątrzszkolnym Systemie Doradztwa Zawodowego (który jest elementem statutu szkoły) oraz komunikowane rodzicom.
Działania w szkołach z zakresu doradztwa dostosowane są do wieku uczniów i etapu edukacyjnego.
Zgodnie z przepisami prawa oświatowego w przedszkolach mają charakter preorientacji zawodowej, która zapoznaje dzieci z wybranymi zawodami oraz pobudza i rozwija ich zainteresowania i uzdolnienia.
W klasach I-VI szkół podstawowych odbywa się orientacja zawodowa, czyli poznawanie przez uczniów różnych ścieżek kariery, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich pasji i zdolności.
Dopiero w VII i VIII klasach szkół podstawowych, a także w szkołach ponadpodstawowych uczniowie realizują obowiązkowy przedmiot „doradztwo zawodowe”, prowadzony przez nauczycieli posiadających odpowiednie wykształcenie. Są one jednak realizowane w niewielkim wymiarze godzin:
- 10 godzin lekcyjnych na każdy rok szkolny w klasie VII i VIII,
- 10 godzin lekcyjnych na wszystkie lata edukacji w szkołach ponadpodstawowych.
Ponadto elementy doradztwa zawodowego powinni wprowadzać:
- nauczyciele podczas lekcji przedmiotowych,
- wychowawcy na godzinach wychowawczych,
- szkolni specjaliści podczas prowadzonych przez siebie zajęć i konsultacji indywidualnych.
Jak widzisz, działania doradcze powinni realizować wszyscy nauczyciele i specjaliści pracujący w szkole.
Ważną potrzebą zgłaszaną przez uczniów i rodziców jest możliwość odbycia indywidualnych konsultacji doradczych, ale w szkołach niestety brakuje etatów dla specjalistów, którzy mogą je poprowadzić. Zachęcam Cię do zapewnienia swojemu dziecku takiego wsparcia, bo staje się ono coraz bardziej potrzebne młodym ludziom, szczególnie stojącym u progu ważnych decyzji edukacyjnych i zawodowych. Więcej o tym, czego się spodziewać po współpracy z doradcą, przeczytasz w artykule Jaka szkoła, jaki zawód - w czym pomoże Tobie i Twojemu dziecku doradca zawodowy?
Warto pamiętać, że pierwszym (i często najważniejszym) doradcą zawodowym dziecka jest zawsze rodzic. Możliwość otwartej rozmowy z najbliższymi dorosłymi przedstawicielami rynku pracy jest nieoceniona. W procesie wspierania swojego dziecka zachęcamy Cię do korzystania z zasobów Mapy Karier, na której znajdziesz kilkaset szczegółowo opisanych ścieżek kariery, a także innowacyjny Filtr preferencji, który pomoże odnaleźć uczniom zawody, które najbardziej odpowiadają ich aktualnym potrzebom i oczekiwaniom.
A może dostałeś już od szkolnego doradcy nasz list do rodziców? Wyjaśniamy w nim ideę lekcji doradztwa zawodowego oraz piszemy o tym, że skuteczne doradztwo oznacza sojusz rodziców i nauczycieli. Jeśli jesteś rodzicem ucznia z klasy VII, który rozpoczyna lekcje doradztwa, możesz przesłać szkolnemu doradcy ten artykuł: Drogi rodzicu… - list o tym, dlaczego doradztwo zawodowe jest ważne.
Zobacz, w jaki sposób opisaliśmy możliwość zaangażowania rodziców w szkolne doradztwo edukacyjno-zawodowe w opublikowanych przez naszą fundację Katalyst Education (twórca Mapy Karier) Rekomendacjach PowerED „Doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”. O roli rodziców wspominamy przede wszystkim w rozdziale 1B. Angażowanie rad rodziców oraz 2A. Współpraca z rodzicami.
Jeśli chcesz podzielić się z nami swoją opinią lub refleksją, napisz do nas: kontakt@mapakarier.org
O autorce artykułu:
Marta Wrzosek – nauczycielka, pedagożka i doradczyni edukacyjno-zawodowa od 2012 r.; ekspertka w zakresie systemowego doradztwa zawodowego w edukacji; od 2020 r. współtworzy Mapę Karier; autorka m.in. Praktycznego Poradnika „Indywidualne doradztwo zawodowe – rozmowa doradcza”, współautorka rekomendacji „PowerED – doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych”. Od 2023 r. prowadzi badania naukowe na temat koncepcji „zielonego doradztwa zawodowego” w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu SWPS i ośrodku naukowo-badawczym "Młodzi w Centrum LAB".
Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać: