Kariera w dobie kryzysu klimatycznego – poznaj „zielone doradztwo zawodowe”!
Autor: Marta Wrzosek; Ostatnia aktualizacja: 12.07.2024
W jaki sposób łączą się ze sobą: kryzys klimatyczny, zrównoważony rozwój i doradztwo zawodowe? Czy doradcy zawodowi mogą mieć istotny wpływ na to, jak społeczeństwa poradzą sobie ze zmianami klimatu i pomóc ludziom w znalezieniu związku między środowiskiem naturalnym a ich karierą? Przeczytaj artykuł, by poznać zupełnie nową ideę – zielone doradztwo (zawodowe)!
Green Power czyli zielona transformacja
Nauka stwierdza wyraźnie – trwający kryzys klimatyczny jest zagrożeniem dla przyszłości Ziemi. Średnia temperatura globalna wzrosła o ponad 1,5°C w stosunku do „okresu przedprzemysłowego”, a to powoduje między innymi: podniesienie poziomu mórz i oceanów; zwiększenie częstości i intensywności występujących anomalii pogodowych oraz katastrof naturalnych; masowe wymieranie gatunków zwierząt i roślin. Konsekwencją postępującej zagłady natury na Ziemi jest niedobór żywności i wzrost poziomu ubóstwa ludzi na całym świecie.
Wraz z ustanowieniem tzw. porozumienia paryskiego powszechne uznanie kryzysu klimatycznego stało się faktem. Państwa na całym świecie postanowiły podjąć działania, które ograniczą jego skutki i pomogą ochronić ludzkość poprzez zadbanie o naszą planetę.
Czym jest tzw. porozumienie paryskie? Paryskie porozumienie klimatyczne, które zwieńczyło 21 Konferencję ONZ w sprawie zmian klimatu w 2015 roku, to plan działań mających ograniczyć globalne ocieplenie. Porozumienie podpisało 195 państw z całego świata, w tym wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej.
Oprócz rządów i instytucji publicznych, na kryzys klimatyczny zareagowało też środowisko biznesu. Firmy i przedsiębiorstwa zaczęły wdrażać różne rozwiązania, które pozwolą im na działalność neutralną klimatycznie.
Według najnowszego raportu International Labour Organization (Międzynarodowej Organizacji Pracy), potrzeba i dostępność tzw. „zielonych” miejsc pracy dynamicznie rośnie, szczególnie w sektorach takich jak: rolnictwo, budownictwo, gospodarowanie odpadami, a przede wszystkim energetyka. W sektorze energetyki odnawialnej w 2021 r. światowe zatrudnienie wyniosło aż 12,7 miliona pracowników – to wzrost o około 700 000 nowych miejsc pracy w ciągu jednego roku!
„Zielone zawody”, czyli jakie? Póki co nie istnieje wyraźna definicja „zielonych zawodów”. Pojęcie to bywa stosowane jest zamiennie z „zielone miejsca pracy”. Postuluje się o szerokie rozumienie tych kategorii, w którym „zielone miejsca pracy” to każdy rodzaj działalności zawodowej, który pomaga chronić środowisko i walczyć ze zmianą klimatu poprzez oszczędzanie energii i surowców, promowanie energii ze źródeł odnawialnych, ograniczanie odpadów i zanieczyszczeń oraz ochronę różnorodności biologicznej i ekosystemów. Definicja pochodzi z publikacji ZIELONE MIEJSCA PRACY, opracowanej przez grupę roboczą ds. Zielonego Nowego Ładu powołaną przez frakcję Grupa Zielonych/Wolny Sojusz Europejski w Parlamencie Europejskim.
Również najnowszy raport Światowego Forum Ekonomicznego Future of Jobs Report 2023 wskazuje, że zmiany klimatyczne będą jednym z najważniejszych czynników zmieniających rynek pracy i wpływających na wzrost znaczenia niektórych branż i zawodów.
Na naszych oczach dokonuje się zielona transformacja.
Czym jest „zielona transformacja”? Jest to ogół działań, zjawisk i procesów, które mają na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i ochronę środowiska naturalnego. Założenia i cele zielonej transformacji to między innymi: dekarbonizacja i wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, gospodarka obiegu zamkniętego, pozyskiwanie surowców z odzysku, ograniczanie śladu węglowego i dążenie do neutralności klimatycznej. Dowiedz się więcej, zapoznając się z planem działania Europy, która do 2050 r. chce stać się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu – Przewodzenie zielonej transformacji - Komisja Europejska.
Cele zrównoważonego rozwoju
Kryzys klimatyczny to główne, ale nie jedyne wyzwanie, z którym mierzy się ludzkość. By rozwiązać problemy współczesnego świata, w 2015 r. wszystkie państwa członkowskie ONZ przyjęły Agendę na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju (Agenda 2030). Agenda ta stanowi swoisty plan rozwoju świata, w którym potrzeby ludzi mogą być zaspokojone w sposób zrównoważony, z poszanowaniem środowiska naturalnego oraz uwzględniając potrzeby przyszłych pokoleń. Opracowano 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, których realizacja ma uratować nasz świat.
Założenia Agendy 2030 stanowią, że Cele Zrównoważonego Rozwoju są niepodzielne, co oznacza że muszą być realizowane razem, ponieważ sukces w jednym obszarze ma wpływ na realizację innego. Nadrzędnym zagrożeniem dla planety (a więc i dla istnienia ludzkości) i największym problemem są zmiany klimatyczne, które wpływają na wszystkie obszary Celów Zrównoważonego Rozwoju.
Więcej informacji znajdziesz na specjalnej Platformie Celów Zrównoważonego Rozwoju, stworzonej przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie. Na platformie zamieszczono szczegółowe opisy wszystkich Celów, informacje na temat działań prowadzonych przez ONZ (Organizację Narodów Zjednoczonych) w Polsce, materiały edukacyjne i graficzne.
Rozwiązanie kryzysu klimatycznego, a także osiągnięcie wszystkich Celów Zrównoważonego Rozwoju wymaga działań na wielu poziomach, ponieważ trzeba zmienić funkcjonowanie ogromnych, bardzo złożonych procesów i systemów, takich jak gospodarki. W tych przemianach każdy ma swoje zadania: rządy i instytucje państwowe, sektor prywatny, organizacje pozarządowe, ale także – a może przede wszystkim – każdy z nas. U podstaw tych koniecznych przemian leżą bowiem codzienne decyzje milionów ludzi dotyczące edukacji, pracy i kariery.
Ludzie muszą zrozumieć konieczność tych zmian i to, jak wpłyną one na ich życie oraz znaleźć sposób, aby zareagować na te rewolucyjne przemiany. Radzenie sobie z taką sytuacją jest ogromnym wyzwaniem, dlatego konieczne jest wsparcie świadomych i kompetentnych wychowawczyń i wychowawców, nauczycielek i nauczycieli, doradczyń i doradców.
Młodzi w obronie klimatu
Ogólnoświatowe badania (The Changing Childhood Project/UNICEF&Gallup 2021) wskazują na to, że wartości związane ze zrównoważonym rozwojem są istotne dla współczesnej młodzieży i młodych dorosłych oraz że chcą oni mieć możliwości prowadzenia działań na rzecz przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu (Global Youth Letter on Climate Action/British Council 2021). Co więcej, młodzież (aż 86% według badania UNICEF&Gallup) wciąż ma nadzieję, że ludzie mogą jeszcze sprawić, że negatywne konsekwencje zmian klimatycznych zostaną ograniczone lub wyeliminowane.
To właśnie młodzi ludzie inicjują ogólnoświatowe działania w ramach akcji Fridays for Future (z ang. Piątki dla Przyszłości) oraz Youth for Climate (z ang. Młodzież dla Klimatu), a w Polsce Młodzieżowy Strajk Klimatyczny. Jeśli więc te kwestie są dla pokolenia Zalpha tak istotne, należy zakładać, że wielu młodych ludzi będzie chciało dokonywać wyborów życiowych, w tym edukacyjnych i zawodowych, zgodnie z wartościami takimi jak sprawiedliwość społeczna i ochrona środowiska naturalnego. Według raportu Generation Z opracowanego przez firmę Oliver Wyman w 2023 r., aż 75% badanych przedstawicieli pokolenia Z stwierdziło, że rozważyłoby zmianę pracy, jeśli ich pracodawca nie wykazywałby zaangażowania w sprawy społecznie istotne.
Kto należy do Pokolenia Zalpha? Ze względu na wspólne doświadczenia, mianem Pokolenia Zalpha określa się połączenie dwóch najmłodszych pokoleń: Generacji Z (inaczej pokolenie C[onnected] lub iGeneration), czyli osób, które urodziły się po 1995 roku, a więc już w czasach istnienia powszechnego dostępu do komputerów, internetu i technologii mobilnych; oraz Generacji Alpha, czyli – według australijskiego badacza Marka McCrindle’a – dzieci urodzone po 2010 roku, które będą potomkami wczesnej generacji Y oraz późnego pokolenia X i według prognoz będą najbardziej wykształconym i technologicznie zaawansowanym pokoleniem. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: Zalpha: mikropokolenie polikryzysu · infuture.institute).
Wnioski, wynikające ze zjawisk i trendów opisanych powyżej, są następujące:
- Kryzys klimatyczny spowodował m.in. konieczność wielkich przemian gospodarczych – w tym powstania nowych branż, a także nowych miejsc pracy.
- Aktualne globalne potrzeby ekonomiczno-gospodarcze sprawiają, że wielu członków pokolenia, które wchodzi lub wkrótce będzie wchodziło na rynek pracy, znajdzie zatrudnienie w zawodach określanych jako „zielone”.
- Pokolenia, które będą wkrótce stanowiły największą siłę na rynku pracy chcą, by ich pracodawcy angażowali się w ważne społecznie kwestie, szczególnie te, które są spójne z ich osobistymi wartościami (zgodnymi z celami zrównoważonego rozwoju).
To tylko niektóre z powodów, dla których dziedzina doradztwa zawodowego musi ulec zmianie, a doradczynie i doradcy zawodowi oraz ekspertki i eksperci związani z edukacją i rynkiem pracy powinni uzupełnić swoją wiedzę na tematy związane z zieloną transformacją, ochroną środowiska naturalnego i realizacją celów zrównoważonego rozwoju.
Czym jest zielone doradztwo zawodowe?
Chcemy przedstawić Ci zupełnie nową ideę w dziedzinie doradztwa zawodowego – green career guidance (ang.), czyli „zielone doradztwo zawodowe”.
„Zielone doradztwo zawodowe” to koncepcja, w której ludzie są wspierani w dokonywaniu wyborów związanych z rozwojem ich kariery ze świadomością i troską o kryzys klimatyczny i inne kwestie środowiskowe. „Zielone doradztwo” nie polega jedynie na kierowaniu pracowników w stronę „zielonych” zawodów, czy do „zrównoważonych” branż, ale raczej na pomaganiu ludziom w zrozumieniu wpływu ich życia zawodowego na środowisko naturalne i opracowaniu bardziej pozytywnych i zrównoważonych sposobów działania.
Koncepcja ta wynika z przekonania, że ludzie powinni rozwijać się zawodowo biorąc pod uwagę zaspokajanie swoich potrzeb i spełnianie aspiracji, ale jednocześnie, rozwijając własne kariery, ludzie powinni pamiętać o szansach przyszłych pokoleń i ich możliwościach zaspokojenia swoich potrzeb. Dlatego istotne stało się takie doradztwo, które będzie uwzględniało kwestie zmian klimatu i które pomoże ludziom w wyobrażeniu sobie możliwości zrównoważonego rozwoju dla siebie i świata.
Projekt „Eksploracja Zielonego Doradztwa” - badanie
W fundacji Katalyst Education (autor projektów: Mapa Karier oraz Pi-stacja) od dawna dostrzegamy, jak ważne są cele zrównoważonego rozwoju. Poprzez nasze projekty realizujemy już trzy cele: 4. Dobra jakość edukacji, 8. Wzrost gospodarczy i godna praca, 10. Mniej nierówności, ale bliską nam wartością jest również ochrona środowiska naturalnego.
To dlatego jesteśmy jednym z inicjatorów międzynarodowego projektu Exploring Green Guidance (Eksploracja Zielonego Doradztwa), realizowanego i finansowanego w ramach programu Erasmus+. Dzięki projektowi EGG chcemy realizować kolejny z Celów Zrównoważonego Rozwoju – 13. Działania w dziedzinie klimatu.
Exploring Green Guidance (Eksploracja Zielonego Doradztwa) to projekt międzynarodowy, biorą w nim udział organizacje, instytucje i eksperci z całej Europy: Polski, Czech, Słowacji, Wielkiej Brytanii, Norwegii, Portugalii, Danii i Francji.
Główne cele projektu to:
- Zbadanie, przeanalizowanie i opracowanie koncepcji green guidance – zielonego doradztwa (zawodowego).
- Przedstawienie doradczyniom i doradcom zawodowym podejścia, które mogą wykorzystać do rozwijania zdolności swoich uczniów i klientów do rozumienia zmian klimatycznych i reagowania na nie w ramach dokonywanych wyborów edukacyjno-zawodowych.
Aby zrealizować założone cele, w ramach projektu podejmiemy następujące działania:
- przeprowadzenie badania ankietowego skierowanego do doradczyń i doradców zawodowych oraz ekspertów związanych z edukacją i rynkiem pracy z różnych krajów europejskich;
- desk research, czyli analiza istniejącej literatury naukowej oraz programów i polityk, które adresują kwestie klimatyczne w odniesieniu do doradztwa zawodowego;
- powołanie zespołu ekspertek i ekspertów i w ramach tzw. Innovation Factories (Warsztaty Innowacji), wspólne opracowanie materiałów merytorycznych: metod, scenariuszy, pomysłów i wskazówek;
- publikacja opracowanych materiałów edukacyjnych, takich jak: informator ze źródłami wiedzy na temat planowania zrównoważonego rozwoju zawodowego; poradnik dla doradców wraz z zestawem praktycznych narzędzi do realizacji działań z zakresu „zielonego doradztwa”; narzędzie do audytu służące doradcom i organizacjom do zidentyfikowania podejmowanych praktyk z zakresu „zielonego doradztwa” oraz zaplanowania kolejnych działań.
- stworzenie sieci ambasadorów (w Polsce i w Europie), którzy staną się specjalistami w zakresie realizacji działań z dziedziny „zielonego doradztwa zawodowego”.
Dzięki międzynarodowej współpracy instytucji, uczelni wyższych, organizacji i ekspertów, poprzez realizację projektu Exploring Green Guidance (Eksploracja Zielonego Doradztwa), chcemy rozwinąć potencjał idei „zielonego doradztwa” w krajach partnerskich projektu oraz w całej Europie i realnie przyczynić się do zmian, które pomogą ludziom kreować swoje życie w sposób zrównoważony i z poszanowaniem środowiska naturalnego.
Jeśli zainteresował Cię temat artykułu i chcesz podzielić się swoimi przemyśleniami i/lub doświadczeniami, napisz do nas na adres kontakt@mapakarier.org lub bezpośrednio do autorki artykułu: marta.wrzosek@katalysteducation.org. Zachęcamy Cię ponadto do zapoznania się z pozostałymi artykułami na blogu w Strefie Nauczyciela!
O autorce artykułu:
Marta Wrzosek – pedagożka i doradczyni edukacyjno-zawodowa; ekspertka w zakresie systemowego doradztwa zawodowego w edukacji; od 2020 r. współtworzy Mapę Karier; autorka m.in. Praktycznego Poradnika „Indywidualne doradztwo zawodowe – rozmowa doradcza”, współautorka rekomendacji „PowerED – doradztwo zawodowe w wyrównywaniu szans edukacyjnych” oraz kursu e-learningowego „Coaching kariery na miarę XXI wieku"; od 2023 r. prowadzi badania naukowe na temat koncepcji „zielonego doradztwa zawodowego” w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu SWPS.
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać: