O jakich zawodach dla swoich dzieci marzą rodzice?
Autor: Klaudia Stano; Ostatnia aktualizacja: 29.10.2024
Lekarz, adwokat, a może programista? Przyjrzyjmy się trzem badaniom obrazującym, jak rodzice w Polsce wyobrażają sobie karierę zawodową swoich dzieci. Daj się przekonać, że warto pokazać dziecku jak najwięcej opcji na przyszłość (nie tylko tych najpopularniejszych!).
Każdy rodzic chce wychować swoje dziecko na szczęśliwego dorosłego, zarówno na płaszczyźnie osobistej, jak i zawodowej. Marzymy dla naszych pociech o ciekawej pracy, godnym wynagrodzeniu, prestiżu społecznym i wewnętrznej satysfakcji.
Dziecko szuka wsparcia rodziców i łaknie ich akceptacji. To duży przywilej, ale i odpowiedzialność. Sprawdźmy zatem, jak rodzice w Polsce wyobrażają sobie przyszłość zawodową swoich pociech i jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć.
Z których ścieżek kariery swoich dzieci cieszyliby się rodzice?
Pierwszym badaniem, które weźmiemy pod lupę, jest międzynarodowe badanie YouGov z 2021 r. przeprowadzone w szesnastu krajach, między innymi w Polsce.
Reprezentatywna grupa z Polski w wieku 18-55 lat na pytanie o deklarowany poziom satysfakcji związany z wyborem przez ich dziecko jednej ze wskazanych ścieżek kariery, udzieliła następujących odpowiedzi:
Największy odsetek polskich rodziców cieszyłby się, gdyby ich dzieci pracowały w przyszłości w branży architektonicznej, medycznej, prawniczej, naukowej, graficznej lub zajmowały wysokie stanowiska menedżerskie. Są to zawody wymagające dużej odpowiedzialności, postrzegane jako stabilne, dobrze płatne i prestiżowe.
Najgorzej postrzeganymi branżami w Polsce są natomiast praca w górnictwie, telefonicznych centrach obsługi klienta lub jako… influencer(ka). To ostatnie zajęcie budzi negatywne emocje szczególnie wśród starszych respondentów, którzy często nie wiedzą, czym dokładnie taka osoba się zajmuje i w jaki sposób zarabia. Praca influencera postrzegana jest przez rodziców jako zawód niepewny i niepoważny.
Czołówka listy najbardziej atrakcyjnych zawodów według rodziców kształtuje się podobnie we wszystkich przebadanych krajach. Można jednak zauważyć kilka trendów, które wyróżniają Polskę w tym międzynarodowym porównaniu. Jest to przede wszystkim niższa niż w innych krajach satysfakcja z wyboru przez dzieci takich zawodów jak nauczyciel/nauczycielka, pielęgniarz/pielęgniarka i policjant/policjantka.
Pełne podsumowanie badania YouGov w języku angielskim przeczytasz tutaj.
1. Jakich zawodów pragną rodzice dla córek, a jakich dla synów?
Badanie „Jak osiągnąć sukces zawodowy?” jest o tyle ciekawe, że pokazuje, w jaki sposób rodzice myślą o przyszłości zawodowej swoich dzieci w zależności od tego, czy rozważają karierę córki czy syna.
Najbardziej pożądanym kierunkiem zawodowym dla dziewczynek jest medycyna, na którą wskazało aż 30% rodziców. Na kolejnych miejscach, jednak dużo dalej, pojawiają się zawody prawnicze, społeczno-humanistyczne i ekonomiczne.
Dla chłopców rodzice wybierają najczęściej zawody techniczne, informatyczne, ścisłe czy związane z naukami przyrodniczymi. Wysoko plasuje się również medycyna i prawo.
2. O jakich zawodach dla swoich córek marzą mamy?
Fundacja Inspiring Girls przeprowadziła ciekawe badanie, zestawiając aspiracje zawodowe dziewczynek w wieku 10-15 lat z preferencjami ich matek.
Wyniki pokazują, że mamy w dużej mierze nie podzielają planów na przyszłość swoich córek, szczególnie w kwestii marzeń wielu dziewczynek o karierze youtuberki, instagramerki, tiktokerki czy gamerki. Mamy częściej niż córki wybierały stabilne w ich odczuciu zawody związane z IT, prawem, medycyną, finansami. Z kolei dziewczynki częściej niż mamy wskazywały na takie zawody jak nauczycielka, psycholożka, dietetyczka czy trenerka.
Autorzy badania wskazują, że przyczyną niezgodności w odpowiedziach mam i córek mogą być panujące normy kulturowe oraz wciąż niewielka wiedza dziewczynek na temat świata zawodów, czerpana w dużej mierze z mediów społecznościowych.
Pełny raport „Aspiracje dziewczynek w Polsce” znajdziesz tutaj.
Co dalej?
Jako rodzic, któremu zależy na jak najlepszej przyszłości zawodowej Twojego dziecka, być może zastanawiasz się, jakie wnioski można wyciągnąć z powyższych danych.
Przytoczone w artykule badania pokazują, że wyobrażenia rodziców na temat przyszłej kariery ich dzieci są dość tradycyjne i nie biorą pod uwagę ogromnej różnorodności dzisiejszego rynku pracy. W pewnym stopniu wynika to z ograniczeń samych badań (np. konieczności wybrania z kafeterii preferowanych branż bez możliwości dodania własnych opcji), ale w dużej mierze również z tego, że – co zupełnie naturalne – jako dorośli nie zawsze mamy możliwość na bieżąco aktualizować naszą wiedzę o systemie edukacji, najnowszych trendach i świecie zawodów.
Z tego powodu powinniśmy doradzać młodym ludziom w kwestiach edukacyjno-zawodowych z dużą ostrożnością. Przed udzieleniem wskazówki (która może naszemu dziecko mocno zapaść w pamięć) warto zerknąć do aktualnych źródeł, aby upewnić się czy nasza wiedza w tym obszarze jest nadal aktualna i aby nie przekazywać dzieciom własnych przekonań sprzed kilkunastu lub kilkudziesięciu lat.
Siłą rzeczy czasem chcemy podzielić się z dzieckiem naszą opinią na jakiś temat (np. że według nas tylko studia techniczne gwarantują wysokie zarobki) , co jest całkowicie zrozumiałe. Warto jednak zaznaczyć wtedy, że jest to nasze zdanie, z którym nastolatek nie musi się zgodzić i że nie dla każdego taka opcja się sprawdzi. Warto nauczyć dziecko, jak odróżniać fakty od przekonań i gdzie szukać aktualnej i rzetelnej wiedzy o rynku pracy.
Pamiętaj również, że zawsze możecie skorzystać ze wsparcia specjalistów, np. doradcy zawodowego w szkole lub poradni psychologiczno-pedagogicznej.
W rozmowach z dziećmi o ich przyszłości edukacyjno-zawodowej i współczesnym rynku pracy pomoże Ci Mapa Karier.
Z nastolatkami zachęcamy Cię do eksploracji opisów ponad 800 ścieżek kariery, które będą dla Was ciekawym punktem wyjścia do dyskusji o planowaniu kariery.
Młodsze dzieci wprowadzisz miękko w świat zawodów wykorzystując interaktywną mapę miasta, w którym pracują przedstawiciele najróżniejszych zawodów.
Jak jeszcze jako rodzic możesz na co dzień poszerzać horyzonty zawodowe dziecka i jego wiedzę na temat rynku pracy?
Zachęcamy Cię do:
- pokazywania dziecku wielu różnych ścieżek zawodowych na przykładzie osób z waszego otoczenia, które mogą stać się wartościowymi wzorcami do naśladowania (członkowie rodziny, znajomi, postaci literackie, osoby obserwowane w mediach)
- identyfikowania i rozwijania mocnych stron i zainteresowań dziecka podczas podejmowania różnych aktywności (jednak bez wskazywania jakie zawody do niego „pasują”, aby niepotrzebnie nie ograniczać aspiracji);
- wspierania innowacyjności i przedsiębiorczości – przecież nie każdy musi pracować na etacie w konkretnym zawodzie;
- dyskutowania o trendach kształtujących nasz świat i jego przyszłość (np. automatyzacja, degradacja środowiska, starzenie się społeczeństwa) – te trendy będą kształtować również przyszłość rynku pracy;
- pokazywania dziecku przykładów osób, które zmieniły miejsce pracy/zawód (z powodów takich jak np. chęć nauki, zwiększenia zarobków, zmiana stanu zdrowia, sytuacja rodzinna, koniunktura gospodarcza itd.) – pierwszy wybór nie definiuje ścieżki całego życia;
- podkreślenia znaczenia i umożliwiania rozwijania kompetencji miękkich, które przydadzą się Twojemu dziecku niezależnie od branży;
- wskazywania, że dzisiejszy świat coraz bardziej odchodzi od pojęcia „zawodów” na rzecz „zestawów kompetencji” (o czym więcej przeczytasz w artykule „Przyszłość rynku pracy: zawód czy kompetencje?”);
- przełamywania stereotypów związanych z rynkiem pracy (np. poprzez wskazywanie kobiet wykonujących zawody tradycyjnie kojarzone jako męskie lub odwrotnie czy poprzez zwrócenie uwagi na wysoką satysfakcję zawodową osób, które ukończyły szkołę branżową).
Twój syn/córka w kilku kluczowych momentach swojego życia będzie musiał(a) podjąć decyzję o wyborze kolejnej szkoły, kierunku studiów czy aplikacji do pierwszej pracy. Jeśli Twoje dziecko odpowiednio wcześnie pozna różne potencjalne pomysły na swoją zawodową przyszłość, w ważnym momencie łatwiej będzie mu wybrać spośród wielu dostępnych opcji.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej o tym, jak wspierać Twoje dziecko w planowaniu przyszłości, zajrzyj do Strefy Rodzica w Mapie Karier.
Masz pytania dotyczące artykułu? Co sądzisz o poszerzaniu horyzontów zawodowych dzieci od najmłodszych lat? A może znasz podobne badanie, którego nie uwzględniliśmy w zestawieniu? Napisz do nas: kontakt@mapakarier.org.
Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać: