Praca przed 18-tką - praktyczny poradnik.

Autor: Jadwiga Stach; Ostatnia aktualizacja: 20.02.2025

Czy wiesz, że w Polsce możesz zacząć legalnie zarabiać jeszcze przed ukończeniem 18 lat? Sprawdź, jakie prace i na jakich warunkach możesz wykonywać.

Zasadniczo przepisy polskiego prawa zezwalają na pracę na podstawie umowy o pracę osobom, które mają od 15 do 18 lat.

Jeśli ukończysz 15 lat, możesz zostać zatrudniony/a w celu przygotowania zawodowego. Oznacza to, że masz możliwość rozpoczęcia kształcenia dualnego w danym zawodzie, przyuczenia do wykonywania określonej pracy lub nauki zawodu u pracodawcy. Wtedy zarówno pracujesz, jak i zdobywasz wiedzę teoretyczną i konkretne umiejętności, niezbędne do pracy w danym zawodzie.

Więcej o tym, czym jest i jak wygląda kształcenie dualne, przeczytasz tutaj>>.

Kształcenie dualne w rzemiośle, przyuczenie zawodowe i nauka zawodu kończą się egzaminem zawodowym.

Ważne! Pracowników młodocianych do ukończenia 18 roku życia dotyczy także obowiązek szkolny, co oznacza, że jednocześnie musisz kontynuować naukę.

Praca dla 16-latka i 17-latka

Jeśli masz ukończone 16 lat, możesz zacząć pracę nie związaną ze zdobywaniem konkretnego zawodu/wykształcenia zawodowego. Może to być tylko jedna z prac lekkich, takich jak np.:

obsługa komputera,
sprzątanie pomieszczeń,
zbieranie owoców (w takiej pracy nie będzie Ci wolno dźwigać zbyt ciężkich towarów/pakunków),
opieka nad zwierzętami.

Źródło: https://www.pip.gov.pl/dla-sluzb-bhp/porady-prawne/zatrudnianie-pracownikow-mlodocianych

Pracodawca, który planuje Cię zatrudnić, musi przygotować spis prac lekkich, które będzie chciał Ci powierzyć, i skonsultować go z lekarzem medycyny pracy. Taką listę musi następnie zatwierdzić jeszcze okręgowy inspektor pracy. Te procedury służą temu, żeby mieć pewność, że wykonywane przez Ciebie zadania nie będą zbyt niebezpieczne lub obciążające dla Twojego zdrowia.

Będziesz też musiał/musiała spotkać się z lekarzem medycyny pracy, który skieruje Cię na wstępne badania – lekarz musi ocenić, czy możesz pracować na konkretnym stanowisku. Pracodawca będzie musiał zapewnić Ci szkolenie z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy – podobnie jak dorosłym pracownikom.

Tak jak pełnoletni pracownicy, podpiszesz też umowę, w której zostaną zawarte szczegóły dotyczące czasu pracy, zadań zawodowych i wynagrodzenia. Możesz zostać zatrudniony/zatrudniona na umowę o pracę lub umowę zlecenie. Chcesz wiedzieć, czym się od siebie różnią? Sprawdź tę infografikę:

Źródło: https://prawawpracy.pl/

Więcej o różnicach między konkretnymi typami umów przeczytasz tutaj>>.

Jeżeli masz mniej niż 16 lat, możesz wykonywać czynności zarobkowe na rzecz określonych podmiotów, nie tylko w celu zdobycia zawodu, ale również po to, by zdobywać nowe doświadczenie i rozwijać swoje kompetencje. Musisz jednak spełnić następujące warunki:

musisz mieć pisemną zgodę rodzica lub opiekuna oraz otrzymać zezwolenia inspektora pracy (na podstawie zgody rodzica/opiekuna, orzeczenia poradni psychologiczno-pedagogicznej i orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy),
jeśli podlegasz obowiązkowi szkolnemu, musisz też dostać opinię dyrektora szkoły, do której uczęszczasz, zawierającą informacje o tym, w jaki sposób będziesz wypełniać obowiązek szkolny w czasie wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych,
możesz pracować tylko na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową.

Czego nie możesz robić w pracy przed 18-tką?

Nie możesz wykonywać prac niebezpiecznych dla Twojego życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, takich jak:

prace wymagające pozostawania w wymuszonej i niewygodnej pozycji,
prace, w których będziesz narażony/narażona na szkodliwe działanie czynników chemicznych, np. pyłów, toksycznych substancji, gazów łatwopalnych,

Nie możesz także pracować przy sprzedaży alkoholu i wyrobów tytoniowych.

Wykaz prac, których nie mogą wykonywać pracownicy młodociani, znajdziesz tutaj>>.

Ważne! Jeśli masz 16 lat lub więcej możesz wykonywać niektóre prace wzbronione tylko jeżeli jest to niezbędne do odbycia przygotowania zawodowego. Zatrudnienie takie nie może mieć charakteru pracy stałej, lecz ma ograniczać się do zaznajamiania Ciebie z czynnościami niezbędnymi do odbycia przygotowania zawodowego.

Ile godzin dziennie możesz pracować przed 18-tką?

Przepisy określają, że:

jeśli masz mniej niż 16 lat, możesz pracować do 6 godzin na dobę,
jeśli masz ukończone 16 lat i uczysz się zawodu u pracodawcy, możesz pracować do 8 godzin na dobę,
jeśli masz ukończone 16 lat i wykonujesz prace lekkie, w czasie roku szkolnego możesz pracować maksymalnie 12 godzin w tygodniu, z tym, że w te dni, kiedy masz naukę w szkole, możesz pracować maksymalnie 2 godziny dziennie,
w czasie ferii zimowych i wakacji możesz pracować maksymalnie 7 godzin dziennie (maksymalnie 35 godzin tygodniowo).

Ważne! Jeśli będziesz pracować dłużej niż 4,5 godziny w ciągu doby, pracodawca musi Ci zapewnić 30 minutową przerwę. Długość tej przerwy wlicza się do czasu pracy – czyli np. jeśli pracowałeś 5 godzin danego dnia, to Twój czas pracy wynosi 5,5 godziny.

Ważne! Jeśli pracujesz u więcej niż jednego pracodawcy – np. sprzątasz w jednym miejscu, a w innej firmie zbierasz truskawki, to musisz drugiemu pracodawcy przynieść zaświadczenie o zatrudnieniu w pierwszym miejscu pracy, żeby mógł ustalić, na ile godzin może Cię zatrudnić. Limit czasu pracy obowiązuje łącznie u wszystkich pracodawców – czyli np. jeśli w wakacje możesz pracować maksymalnie 7 godzin na dobę, to u jednego pracodawcy np. 4 h, a u drugiego 3 h).

Pracodawca nie może Cię zatrudniać w godzinach nocnych, czyli między 22:00 a 6:00, ani w godzinach nadliczbowych.

Nocna przerwa w pracy w Twoim przypadku musi trwać nieprzerwanie co najmniej 14 godzin. To znaczy, że np. jeśli jednego dnia skończysz pracę o 20:00, to pracodawca nie może wymagać od Ciebie rozpoczęcia pracy następnego dnia o 7:00 rano. Możesz zacząć pracę najwcześniej o 10:00.

Przysługuje Ci też w każdym tygodniu pracy prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, przypadającego na niedzielę.

A co z urlopem, gdy pracujesz przed 18-tką?

Po przepracowaniu 6 miesięcy na umowę o pracę uzyskasz prawo do 12 dni roboczych urlopu, a po kolejnych 6 miesiącach – do 26 dni. To oznacza, że łącznie w pierwszym roku pracy będziesz mieć 38 dni urlopu (12+26).

W każdym następnym roku pracy będzie przysługiwać Ci 26 dni urlopu, aż do roku, w którym ukończysz 18 lat – wtedy będziesz mieć do wykorzystania 20 dni na wypoczynek.

Jeśli jednocześnie chodzisz do szkoły i pracujesz, urlop możesz wykorzystać tylko w trakcie ferii zimowych lub wakacji.

Ile będziesz zarabiać?

Twoje wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne stawki ustalone na dany rok. W 2025 r. stawki wynoszą:

30,50 zł brutto za godzinę, jeśli pracujesz na umowę zlecenie,
4666 zł brutto miesięcznie, jeśli pracujesz na umowę o pracę.

Wynagrodzenie brutto to całkowita płaca przed odliczeniem podatków oraz składek.

Rozpoczynając pracę jako osoba niepełnoletnia możesz zdobyć pierwsze doświadczenia zawodowe i zacząć zarabiać własne pieniądze. Możesz też jednocześnie zdobyć kwalifikacje do wykonywania konkretnego zawodu. Będziesz pracować krócej niż pełnoletni pracownicy, a zakres Twoich obowiązków będzie mniejszy - dzięki temu praca nie będzie dla Ciebie zbyt obciążająca i pozwoli Ci spokojnie kontynuować naukę.

Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć, na jakich zasadach możesz pracować przed ukończeniem 18. roku życia. Jeśli masz jeszcze jakieś pytania lub wątpliwości, zajrzyj na stronę kampanii Państwowej Inspekcji Pracy Legitna praca.

Masz pytania? A może masz pomysł na temat kolejnego wpisu? Napisz do nas: kontakt@mapakarier.org. Więcej karierowych wskazówek znajdziesz na instagramie Mapy Karier - zaobserwuj nas!

Inne artykuły na blogu, które mogą Ci się spodobać: