Muszę potrafić oceniać wpływ zanieczyszczeń środowiska na rodzaj i liczbę zmian genetycznych w organizmach roślin, zwierząt i ludzi.

ekologia i ochrona środowiska

Muszę potrafić izolować DNA z różnych próbek i różnymi metodami, umieć przeprowadzać analizę zmienności genetycznej w oparciu o rozkład częstości występowania genów i ich alleli, czyli odmian, w danej populacji; znać strukturę i funkcje kwasów nukleinowych, potrafić rozpoznawać ich sekwencje oraz metody inżynierii genetycznej. Muszę potrafić badać genotyp ludzi, roślin i zwierząt, krzyżować różne odmiany a nawet gatunki, aby uzyskać osobniki dające wyższe plony i zwierzęta mające pożądane cechy, wyjaśniać podłoże genetyczne chorób człowieka.

genetyka

Specjalista przetwarzania odpadów promieniotwórczych

Farmakolog kliniczny

Astrobiolog

Operator komór gorących

Asystent badań klinicznych

Geofizyk

Muszę potrafić opracowywać modele matematyczne wykorzystujące rachunek prawdopodobieństwa do opisywania sposobów dziedziczenia konkretnych cech przez ludzi, rośliny i zwierzęta.

Przedmiot *matematyka* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje rachunek różniczkowy i całkowy, analizę statystyczną, liczby zespolone i inne zaawansowane dziedziny.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość matematyki przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ uczy logicznego myślenia, a także daje narzędzia pozwalające modelować i przewidywać przebieg większości zjawisk i procesów – pomaga zatem obiektywnie oceniać rzeczywistość i unikać błędnych decyzji.


matematyka

Muszę znać systematykę (w tym taksonomię), czyli klasyfikację roślin i zwierząt, znać się na anatomii i fizjologii człowieka, zwierząt i roślin, a także na chorobach o podłożu genetycznym.

Przedmiot *biologia* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje diagnozowanie i leczenie organizmów żywych, rozumienie złożonych procesów komórkowych, genetycznych, biegłe posługiwanie się zaawansowaną terminologią, zwłaszcza taksonomiczną.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza biologiczna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zachować zdrowie fizyczne i psychiczne.


biologia

Muszę umieć przeprowadzić badania laboratoryjne mające na celu ustalenie genotypu danego organizmu (np. reakcję PCR), a także wykorzystywać chemię do modyfikacji genów i wytworzonych z nich białek.

Przedmiot *chemia* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje modelowanie reakcji chemicznych w celu precyzyjnego optymalizowania ich warunków, analizowanie składu i właściwości mieszanin związków chemicznych, analizowanie składu izotopowego i przemian promieniotwórczych, analizowanie struktur przestrzennych związków chemicznych, znajomość biochemii organizmów żywych, posługiwanie się zaawansowaną terminologią chemiczną.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość chemii przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pomaga zrozumieć, jak można wykorzystywać i przekształcać otaczające nas substancje dla swojej wygody, korzyści i bezpieczeństwa.


chemia

Muszę potrafić posługiwać się specjalistycznymi programami komputerowymi służącymi do gromadzenia i analizy danych o genotypach ludzi, roślin i zwierząt; umieć tworzyć modele pokazujące wpływ zmiany genów na cechy osobnicze; znajomość komputera pozwala mi też przedstawiać wyniki moich badań w formie ciekawych prezentacji, tabel, czy wykresów.

Przedmiot *informatyka* muszę mieć opanowany na poziomie eksperckim. Jest to ekspercki poziom wiedzy i umiejętności, umożliwiający realizację najbardziej specjalistycznych zadań z danej dziedziny. Obejmuje bardzo wysokie kompetencje cyfrowe, zwłaszcza w zakresie programowania oraz analizy działania aplikacji i protokołów komunikacji.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Ze względu na wzrost użycia nowych technologii kompetencje cyfrowe szybko stają się niezbędną umiejętnością w każdym zawodzie (kto nie będzie ich miał, nie dostanie pracy), a także pozwalają korzystać z technologii bez narażania się na nieprzyjemne niespodzianki, takie jak wirusy, oszustwa czy fake newsy.


informatyka

Muszę znać język angielski, żeby móc czytać anglojęzyczną literaturę branżową, uczestniczyć w zagranicznych konferencjach, kursach, szkoleniach, publikować artykuły w anglojęzycznych czasopismach naukowych.

Przedmiot *j. angielski* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje swobodne porozumiewanie się w języku angielskim w prostych sytuacjach, pisanie prostych tekstów (odpowiednik poziomu B w systemie CEFR).

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posługiwanie się językiem angielskim znacznie polepsza perspektywy w każdym zawodzie, bo umożliwia podjęcie pracy za granicą lub w międzynarodowej firmie w Polsce, a także dokształcanie się ze źródeł anglojęzycznych, które w wielu dziedzinach są najłatwiej dostępne i najbardziej aktualne.


j. angielski

Muszę znać zasady fizyki dotyczące funkcjonowania białek, z których składa się DNA, np. oddziaływanie międzycząsteczkowe, wiązania wodorowe, siły van der Waalsa, znać się na przekształcaniu i wykorzystywaniu energii w komórkach, potrafić obsługiwać skomplikowany sprzęt laboratoryjny, itp..

Przedmiot *fizyka* muszę mieć opanowany na poziomie wysokim. Jest to zaawansowany poziom wiedzy i umiejętności, pozwalający na wykonywanie pracy w danej dziedzinie. Obejmuje obliczanie parametrów fizycznych określonych stanów i zjawisk oraz przewidywanie zmian tych stanów na podstawie obliczeń, a także rozumienie takich zjawisk jak interferencja fal, indukcja elektromagnetyczna, efekt Dopplera, zjawisko Bernoulliego.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza fizyczna jest przydatna bez względu na wykonywany zawód, ponieważ pomaga rozumieć sposób działania maszyn i urządzeń, a także przyczyny procesów naturalnych, co pozwala unikać zagrożeń i kosztownych błędów.


fizyka

Jestem naukowcem, więc do moich obowiązków należy prezentowanie wyników moich badań w fachowych czasopismach i na konferencjach, a także kształcenie studentów. Do tego wszystkiego nieodzowna jest duża biegłość w pisaniu tekstów i występach publicznych.

Przedmiot *j. polski* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje czytanie, mówienie i pisanie po polsku bez popełniania błędów gramatycznych, ortograficznych i w wymowie, znajomość kanonu literatury polskiej.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Znajomość poprawnej polszczyzny oraz polskiej literatury i kultury jest ważna w każdym zawodzie, ponieważ pomaga rozumieć konteksty kulturowe i klarownie formułować myśli, ułatwiając tym samym komunikację ze współpracownikami i klientami, a zatem pomagając w awansie zawodowym lub prowadzeniu własnej firmy.


j. polski

Muszę orientować się w geografii świata, żeby rozumieć źródła zróżnicowania genetycznego danej populacji ludzi, zwierząt lub roślin.

Przedmiot *geografia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje umiejętność orientowania się w terenie bez GPS na podstawie map, określanie kierunków geograficznych, szacowanie odległości między miejscami, wskazywanie na mapie dużych polskich miast i większości krajów świata, a także najbardziej znanych atrakcji turystycznych w Polsce i na świecie.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza geograficzna przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ pozwala zrozumieć kluczowe czynniki rządzące światową gospodarką.


geografia

Cechy każdego człowieka to efekt połączenia genów jego przodków. Dziś na podstawie analizy DNA jądrowego i DNA mitochondrialnego można do pewnego stopnia odtworzyć historię każdej rodziny, w zakresie grup etnicznych i regionów geograficznych. Dlatego genetyk musi znać historię.

Przedmiot *historia* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje znajomość wydarzeń historycznych wystarczającą do czerpania z nich inspiracji do pracy.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Amerykański filozof George Santayana słusznie powiedział: „ten, kto nie pamięta przeszłości, będzie skazany na to, że ją przeżyje powtórnie” – znajomość historii przydaje się w każdym zawodzie, bo pomaga zrozumieć sposób myślenia przedstawicieli różnych narodów i motywy ich działania.


historia

Wykorzystywanie metod genetycznych do modyfikowania organizmów żywych obwarowane jest licznymi przepisami krajowymi i międzynarodowymi. Muszę znać je wszystkie.

Przedmiot *wiedza o społeczeństwie* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje znajomość norm prawnych regulujących pracę na konkretnym stanowisku, umiejętność sporządzania dokumentów służbowych i urzędowych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Bez znajomości zasad funkcjonowania państwa nie można być w pełni świadomym członkiem żadnego społeczeństwa – zwłaszcza społeczeństwa demokratycznego, które opiera się na pośrednim udziale obywateli w kierowaniu państwem; wiedza z tej dziedziny jest też niezbędna do podjęcia jakiejkolwiek pracy (kodeks pracy) i prowadzenia własnej działalności gospodarczej.


wiedza o społeczeństwie

Muszę potrafić posługiwać się sprzętem służącym do pobierania próbek, przeprowadzania badań DNA oraz dokonywania manipulacji genetycznych, takim jak: mikroskopy, mikrowirówki, mikroigły, spektrofotometry, inkubatory, zestawy do elektrolizy i elektroporacji, termocyklery, armatki genowe.

Przedmiot *technika* muszę mieć opanowany na poziomie średnim. Jest to średni poziom wiedzy i umiejętności, dający ogólne rozeznanie w danej dziedzinie. Obejmuje wykonywanie prostych napraw, np. wymiana wtyczki, zamka w drzwiach, bezpiecznika, syfonu, a także montowanie sprzętów i urządzeń korzystając z instrukcji pisanych dla laików.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Posiadając umiejętności techniczne często możemy sami dokonać prostych napraw lub zamontować potrzebne nam urządzenia.


technika

Przedmiot *plastyka* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje umiejętność posługiwania się farbami plakatowymi, kredkami czy ołówkami do tworzenia bardzo prostych szkiców, nie spełniających żadnych kryteriów artystycznych.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Wiedza z tego przedmiotu przydaje się w każdym zawodzie, ponieważ wyrabia zmysł estetyczny, dzięki któremu potrafimy tworzyć rzeczy spójne wizualnie, a także dostrzegać piękno i harmonię w dziełach innych ludzi i natury.


plastyka

Przedmiot *muzyka* muszę mieć opanowany na poziomie podstawowym. To absolutne minimum potrzebne do funkcjonowania w codziennym życiu. Obejmuje podstawową znajomość gatunków muzycznych i ich wykonawców.

**Dlaczego ten przedmiot jest ważny w każdym zawodzie?**
Doświadczenie muzyczne przydaje się w życiu każdego człowieka, ponieważ muzyka poprawia samopoczucie – najbardziej, jeśli ktoś umie poprawić samopoczucie innych osób muzyką wykonywaną samodzielnie.


muzyka

Badam genetyczny garnitur ludzi, roślin i zwierząt, opisuję geny, od których zależą cechy organizmu.

Specjaliści nauk biologicznych i dziedzin pokrewnych

Genetyk

Jakie kompetencje są potrzebne, aby pracować w tym zawodzie? Które umiejętności są najważniejsze i dlaczego? Sprawdź, co powinien umieć Genetyk.