Lifelong learning, adaptacja, staże jako szansa

Autor: ; Ostatnia aktualizacja: 02.11.2025

Przyszłość należy do tych, którzy potrafią się uczyć – nieustannie i z ciekawością. W świecie, w którym zmiana stała się codziennością, a technologie przekształcają rynek pracy szybciej niż kiedykolwiek, najcenniejszym kapitałem jest zdolność adaptacji. To otwartość na nowe doświadczenia i gotowość do rozwoju i uczenia się nowych rzeczy decydują dziś o tym, kto będzie liderem jutra.

Przyszłość należy do uczących się

Współczesny świat zmienia się bardzo szybko. Szczególnie szybko zmieniające się technologie wpływają na różne obszary życia społeczno-gospodarczego, w tym na dynamikę na rynku pracy. Czasy w których po szkole człowiek pracował do emerytury nie tylko w jednym zawodzie, ale w jednym miejscu już dawno minęły. Również same zawody zmieniają się znacznie szybciej niż kiedyś, wiele z zawodów zanika, a powstają nowe. Dlatego współcześnie tak ważne są umiejętności pozwalają działać i rozwiązywać problemy w sytuacjach charakteryzujących się nieprzewidywalnością, pozwalające przystosowywać się do zmian jak i także samemu te zmiany inicjować. W badaniach potrzeb wybranych siedemnastu branż w Polsce wśród takich „kompetencji (dla) przyszłości” wskazano m.in.: komunikację, relację i współpracę organizację i planowanie pracy (w tym kompetencje analityczne), kompetencje cyfrowe a także zdolność samodzielnego uczenia się¹.

Uczenie się jest jedną z najważniejszych z kompetencji, nie tylko ze względu na zmienność otaczającego nas świata, ale także dlatego, że wielu innych kompetencji nie da się „nauczyć raz na zawsze” i wymagają ciągłej praktyki i refleksji. To także postawa, czyli nastawienie danej osoby do otoczenia i stawianych zadań, sposób reagowania na problemy i radzenia sobie z nowymi wyzwaniami, motywacja. Dlatego zwinność i adaptacyjność to cechy jakich pracodawcy coraz częściej szukają u kandydatów do pracy. Dla młodych ludzi oznacza to, że dyplom to dopiero początek, a nie koniec ich edukacji.

Uczenie się przez działanie – dlaczego staż to coś więcej niż praktyka

System ram kwalifikacji jako podstawę opisu stosuje efekty uczenia się, czyli opis tego co dla danej kwalifikacji osoba powinna znać i rozumieć, potrafić zrobić i jakie reprezentować postawy. W takim ujęciu sposób osiągania efektów jest drugorzędny – może być to nauka w szkole, udział w kursie albo nauka w pracy. Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji wskazuje na cztery zakresy umiejętności:

wykorzystania wiedzy – rozwiązywane problemy i wykonywane zadania,
komunikowania się – odbieranie i tworzenie wypowiedzi, upowszechnianie wiedzy i posługiwanie się językiem obcym,
organizacji pracy – planowanie i pracę zespołową,
uczenia się – planowanie rozwoju własnego oraz innych osób.

Staż w przedsiębiorstwie, urzędzie czy innej instytucji pozwala na doskonalenie umiejętności poprzez przede wszystkim działanie w realnym miejscu pracy, z realnymi wyzwaniami. Niebagatelne znaczenie ma działanie przez stażystę w nowym środowisku, w zespole nowopoznanych ludzi, co pozwala budować pewność siebie i rozwijać kompetencje interpersonalne.

Dlatego staż, aby był efektywny powinien przede wszystkim pasować do profilu edukacyjnego lub zawodowego stażysty pod względem miejsca jego odbywania i zakładanych efektów. Realne warunki pracy i zadania pozwalają na rozwijanie twardych umiejętności, zaś nowe środowisko i nowi ludzie – kompetencji miękkich. Dlatego staż w miejscu pracy innym niż poszukiwane przez stażystę, niezwiązanym z jego/jej wykształceniem będzie mniej efektywny.

Przy krótkim stażu szczególnie ważne jest odpowiednie jego zaplanowanie pod kątem zakładanych celów oraz możliwości ich realizacji. Krótki staż może bowiem skupić się na wąskim wycinku konkretnych zadań zawodowych, ale może też mieć bardziej charakter przekrojowy – rozwijający kompetencje miękkie (tranzytywne) i pozwalający lepiej poznać instytucję goszczącą.

Warto także podkreślić, że poznawanie nowych osób podczas stażu to dobry sposób na budowanie sieci kontaktów zawodowych, które mogą w przyszłości otworzyć drzwi do nowych ofert zatrudnienia. Z kolei nawet małe sukcesy podczas stażu mogą wiele osób motywować do dalszego rozwoju i nauki. Wzmacnia to poczucie własnej wartości, podobnie jak docenienie pracy stażysty, gdy staż jest odpłatny.

Pokolenia przy jednym stole – edukacja, praca i wzajemne uczenie się

Dziś w uczelniach, zwłaszcza na studiach niestacjonarnych, mamy coraz więcej tzw. nietradycyjnych studentów, czyli osoby których ścieżka edukacji wyższej nie jest prostą kontynuacją szkoły średniej. Zróżnicowanie pokoleniowe jest jeszcze większe na studiach podyplomowych.

Zespoły międzypokoleniowe czy to w uczelni, czy w firmie stanowią z jednej strony duże wyzwanie dla odpowiednio wykładowcy lub menedżera, ale zarazem wnoszą dużą wartość - doświadczenie starszych pokoleń spotyka się z biegłością cyfrową i nowym spojrzeniem młodszych pokoleń. Konieczność współpracy osób reprezentujących różne generacje wymaga empatii i dobrej komunikacji oraz cierpliwości.

Zarówno nauczyciel akademicki jaki i lider wielopokoleniowego zespołu musi mieć na uwadze różnice w komunikacji osób w różnym wieku, ich doświadczenie, ale także sposób uczenia się. Jak wskazują różne badania² osoby w wieku ok 20-40 lat uczą się sprawniej niż dzieci, natomiast po 45 roku życia dostrzegalny jest spadek efektywności uczenia się. Zarazem wraz z wiekiem i większym doświadczeniem przyjmuje się inne strategie uczenia się, czy sposobu pracy, dlatego czy wykładowca czy menedżer muszą uwzględnić bardziej indywidualne podejście w tak zróżnicowanych zespołach. Uczenie się poprzez działanie, praca na kejsach, odniesienie teorii do zagadnień praktycznych może być najlepszym podejście w nauce i pracy zespołów osób z różnych pokoleń.

O autorze:

dr Jacek Lewicki, Ekspert Krajowego Zespołu ds. Kształcenia i Szkolenia Zawodowego (EVET),dyrektor Ośrodka Rozwoju Studiów Ekonomicznych, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

¹ Szczucka, A., et al. (2023), Trendy kształtujące polskie branże i kompetencje przyszłości, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa. https://www.parp.gov.pl/component/publications/publication/trendy-ksztaltujace-polskie-branze-i-kompetencje-przyszlosci-perspektywa-17-branz (dostęp: 10.09.2025).

² Przegląd badań Za: K. Mikołajczyk ( https://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/39/id/831 (dostęp: 15.09.2025).